Een avontuurlijke startmotor
SHANGHAI – Al meer dan 30 jaar zit Johan Lodewijk (1954), telg uit de vroegere aardappelfamilie van Het Bildt, met onderbreking van enkele andere buitenlandse avonturen in Azië. Hij heeft vele ups en downs beleefd, zowel zakelijk als privé. Maar hij is still going strong. Vestigingen opstarten is zijn kunstje. Dat past goed bij zijn opportunistische aard.
Een baan binnen de familieonderneming in de voetsporen van pake Douwe en heit Bauke lag niet in het verschiet. Een oom zat ook in het bedrijf en die had andere ideeën terwijl de familieonderneming voor Johan waarschijnlijk niet voldoende avontuur zou hebben geboden. Hij studeerde op de HTS Leeuwarden werktuigbouw. Op de avondschool deed hij bedrijfskunde. Hij had genoeg andere mogelijkheden. Ook toen al was er behoefte aan bèta’s. En zo kwam Johan, na eerst gewerkt te hebben voor gevelbedrijf Kloosterman in Heerenveen, in 1983 terecht bij de onderneming die destijds, en nog, in technologie de toon aangaf in Friesland: Philips Drachten.
Philips betekende voor hem een springplank naar een internationale carrière. Die begon vijf jaar later in 1988 toen er in Hongkong een nieuwe fabriek voor huishoudelijke apparaten (koffiezetapparaten, wafelijzers, broodroosters etc.) opgestart moest worden. Een aantal Nederlanders werd daar bij betrokken, onder wie Johan.
‘Een prachttijd. Wij waren managers die konden ondernemen. Ik was eerst belast met kwaliteit en later kreeg ik de inkoop, ontwikkeling en logistiek erbij en kon in die functie ondernemen en vrijbuiten,’ aldus Johan, die acht jaar verbleef in de stad die momenteel in het nieuws staat vanwege de protesten tegen de voorgenomen uitleveringswet aan China die vooralsnog is ingetrokken. Hij leerde Zuidoost-Azië goed kennen doordat in deze regio meerdere start-ups werden opgezet (Taiwan, Korea, Maleisië). Zijn volgende station werd het chaotische Mexico bij een slecht draaiende fabriek voor blenders en ventilatoren. Wederom was Johan verantwoordelijk voor inkoop, kwaliteit en logistiek.
Van Vuuren
Na elf jaar buitenland keerde Johan terug naar Nederland.
Bij Philips had hij het wel gehad, maar in eigen land kon hij moeilijk zijn draai vinden: ‘Dat is vaak zo met expats, eenmaal terug kunnen ze het niet meer vinden.’
Hij kwam terecht bij Van Vuuren in Grou. Het bedrijf draaide goed maar door fiscale problemen werd beslag gelegd en de onderneming ging failliet. Henk Woudstra uit Joure maakte een doorstart en Johan ging met hem mee. Echter, acht weken later later reed Woudstra zich dood bij de Heeresylbrêge bij Terherne. Niemand van zijn familie was geïnteresseerd in het bedrijf. Dus lag de weg vrij voor een managementbuy-out. Dat plan ging niet door omdat het zittend management het bedrag te hoog vond.
Johan probeerde het een poosje als zelfstandig interimmanager, maar dat viel tegen: ‘Ik had voldoende kennis maar geen netwerk hier.’
Daarna kon hij aan de slag bij gereedschappenleverancier FERM in Zwolle (mixers, breekhamers, zaag- en freesmachines etc.). Toen van deze firma een Duitse manager op het inkoopkantoor in Shanghai stopte, zag Johan zijn kans schoon: terug naar Azië. Het buitenland bleef namelijk trekken. Dat was in 2005.
‘Als ik het nog wil, dan moet het nu. Anders hoeft het niet meer, besefte ik.’
Johan bleef dus in de gereedschappen en hij kon pionieren. Met dat klusje was hij immers vertrouwd. Na vier jaar was de vestiging sterk geworteld in Azië. Johan zat gebakken, tot eigenaresse Tineke Bakker-Van Ingen besloot haar dochter zijn plaats te posteren.
‘Wat nu?, was wederom de vraag die ik mij zelf stelde. Teruggaan naar Nederland was geen optie,’ aldus Johan, die in 2009 in contact kwam met de familie Van Kinsbergen van het bekende gereedschappenmerk Kinzo. Die had hun bedrijf verkocht en wilden een nieuwe onderneming opstarten zonder hun vroegere Taiwanese trader. Hiware (www.hiwarehome.com) werd opgericht als sourcing- en ontwikkelingskantoor in Shanghai en Johan ging er leiding aan geven. Het opzetten van een bedrijf in de verte vanaf scratch stond altijd al op zijn zakelijke bucket list.
Twee jaar later nam hij samen met een compagnon de onderneming over. Zijn nuchter Fries ondernemerschap in combinatie met zijn begrip van het Chinese zakendoen leek een sterke basis.
Toch was het overleven: ‘De economische crisis hebben we ternauwernood overleefd. We hebben het heel zwaar gehad, helemaal toen een Poolse klant ons liet stikken, maar we leven nog steeds.’
Hiware brengt tools, tablets en specials als LED-verlichting, zonnepanelen en autokrikken op de markt.
Johan: ‘De tablets leveren we aan scholen. Wij weten de weg in China. Wie kwaliteit kan leveren en wie daarvoor kiest.’
Een nieuw product is een krachtige onkruidverdelger op basis van water en stoom. Een groen, duurzaam antwoord op round-up.
Habitat
Azië is zijn habitat geworden. China is volgens Johan niet te vergelijken met Europa. De samenleving is erg gesloten.
‘Je maakt moeilijk contact met de mensen hier. Zomaar even binnenvallen is er niet bij. Je moet altijd een afspraak maken, en dan nog. Buiten familie, opleiding en werk kennen de Chinezen niemand. En het wordt steeds erger. Iedereen zit met een mobieltje aan z’n snufferd. Bovendien is het communisme hier allesbehalve verdwenen. China is een zeer informatieve maatschappij. Big Brother is watching you. Iedereen houdt elkaar in de gaten. Privacy bestaat hier niet, overal hangen camera’s.’
Met eigen ogen heeft hij Shanghai in dertig jaar zien groeien tot een metropool. De stad heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt.
Vroeger gaapten de akkers leegte in een naargeestig decor, bruggen waren er nauwelijks. En moet je nu zien. Kantoorreuzen krabben de wolken en op straalt krioelt het verkeer als in een wirwar want verkeersonderwijs is er niet in China.
‘Het is een hele omschakeling voor een Europeaan. Je moet je aanpassen.
Anders overleef je hier niet. Ik heb m’n draai hier gevonden.’
Friesland voelt als thuiskomen
Hij ziet zich echter niet doodgaan in het Verre Oosten: ‘Teruggaan is nog niet aan de orde, maar op termijn is dat heel goed mogelijk, al is het geen abc’tje. Als je bij een baas werkt kun je zeggen: ik neem ontslag, ik ga weg. Een onderneming kun je daarentegen niet zomaar meenemen. Friesland voelt altijd als thuiskomen, zoals afgelopen zomer. Ben ik bij het skûtsjesilen in Grou geweest, naar de PC gegaan, familie opgezocht. Vooral ’s zomers kan ik hier goed aarden. De winters vind ik hier het zwaarst. Behalve als er ijs ligt. Maar er is nooit ijs.’
Vaste prik is de loop naar de zeedijk bij Zwarte Haan; even kijken hoe het Wad er bij ligt.
Vrouwen
Wat hem in Azië bekoort zijn de vrouwen. Ze zien er goed uit en ze zijn loyaal aan hun man. Dat past Johan wel. Zijn eigen huwelijk is acht jaar geleden gestrand, hoewel hij met zijn ex Bettie prima jaren in Azië heeft beleefd en waar hij nu weer prima kan opschieten. Vier kinderen hebben ze. Eentje is geadopteerd, de Hongkong-chinese dochter Celian die de kunstacademie Minerva in Groningen heeft gedaan. Zoon Bauke is betrokken bij de productie van de Carver, het stadsvervoer van de toekomst. Carver heeft vorig jaar een assemblagefabriek in Leeuwarden geopend en heeft internationale ambities. Tweede zoon Kees-Jan werkt in Bilbao bij Gestamp Chassis en de derde, Elger, ontwikkelt in Utrecht apps maar wil naar buitenland.
Johan, lachend: ‘Als ik straks terug ben zijn zij allemaal weg.’
Zijn leven overziend komt Johan tot de conclusie dat het niet vlak is verlopen.
‘Ik zoek automatisch het avontuur op, denk ik. Ik zie niet zo gauw beren op de weg. Altijd op dezelfde plek in hetzelfde huis, ik zou tegen de muren op vliegen. Vanuit Shanghai is het hele Verre Oosten goed te bereizen. Binnen vijf uren vliegen vind je de mooiste bestemmingen hier; de Filippijnen, Guam, Indonesië, Samoa. Het gekke is: Friezen kom je overal tegen, waar je ter wereld ook bent. Altijd fijn om in je eigen taal te kunnen praten. Wij vormen een volk, uit een eigen land. Brabanders, Amsterdammers en Limburgers zeggen dat ze uit Nederland komen, Friezen niet. Die zeggen dat ze uit Friesland komen.’
