SCHETTENS – In het culturele hoofdstadjaar liet restauratieatelier Frisian Colorists & Restorers in Leeuwarden (sinds 2000) een proeve van bekwaamheid zien in de vorm van een boekwerkje met elf mythische verhalen uit de elf Friese steden. Bij elk verhaal werd een prent gemaakt en voor de schutbladen die de verhalen markeren werd gras uit de steden gebruikt om de provinciale variëteit ervan te illustreren. Een originele, op een Eickhoff-cilinderhandpers gedrukte editie van handgeschept papier, met kroontjespen getekende en met de hand ingekleurde prenten, werd overhandigd aan boekenliefhebber Hans Wiegel. Hij toonde zich verguld met het marmeren-goudgedrukt gekafte exemplaar. Een andere originele versie blijft in bezit van de maker. De overige 500 exemplaren zijn de handel ingegaan.
Het fraaie boekwerkje is uitgegeven door de ideële Gerben Rypma Stifting, genoemd naar de zonderlinge schilder/dichter/boerenarbeider Gerben Rypma (1878-1963) die geboren werd op een boerderij in de Sânfurterryp. Familielid en stichtingsbestuurslid Sicco Rypma deed de presentatie in het kerkje van Schettens waar al sinds de achtste eeuw een godshuis staat. Deze locatie was gekozen vanwege de DNA-match van een van de vijf skeletten, die werden gevonden bij een restauratie, met de enig nog levende Van Aysma in Nederland. De stoffelijke resten moesten dus toebehoren aan Schelte van Aysma! Schelte, woonachtig op Osinga State bij Schettens, was een Friese kolonel die vocht in de Tachtigjarige Oorlog vocht tegen de Spanjaarden. Hij overleed tijdens het Beleg van Breda in 1637. Vorig jaar werd hij met militaire eer herbegraven. Hij is de enige die deze eer tweemaal toekwam. Zwaard en helm bevinden zich nog in het protestantse kerkje, waar je tegenwoordig kunt overnachten. In 2018 was er een muziektheaterstuk in het kader van LF2018-project Ûnder de Toer.
Om in de verhalensfeer te komen mocht oud-ijsmeester Henk Kroes anekdotes vertellen over de Elfstedentocht. Dat het zo lang duurde voordat een vrouw als winnares werd erkend bijvoorbeeld, en het moment waarop hij in 1986 werd geconfronteerd met de vraag van Willibrord Frequin of kroonprins Willem-Alexander meedeed: ‘Ik zei van nee, maar toen secretaris/penningmeester Gustaaf Witsen Elias mij influisterde dat de prins onder het pseudoniem W.A. van Burenwél op de schaats stond, kon ik niet liegen. Het was bijzonder. Iedereen kon opgeven, maar hij natuurlijk niet. Zijn ouders waren bij de finish op de Grote Wielen, als heit en mem.’
Hans Wiegel, hij werd door Kroes aangekondigd als ‘de âld-feint fan de keningin’, herinnerde zich de koninklijke aanwezigheid als de dag van gister: ‘Hij logeerde bij Marianne en mij in Gytsjerk. Met een bodem van pap is hij aan de tocht begonnen nadat ik hem had gevraagd of hij als ontbijt gebakken eieren met spek of Friese brij beliefde.’
Over zijn antiquarische boekenliefde deed Wiegel de volgende ontboezeming: ‘Ik heb in mijn bibliotheek een boek van 1710 met kaarten van de vaderlandse geschiedenis en één is een afbeelding van ons Provinsjehûs. Op een dag belde dochter Marieke mij dat ze in een kringloopwinkel in Den Haag eenzelfde prent zag. Twee euro kostte die. We hebben hem ingelijst en cadeau gedaan aan onze commissaris Arno Brok, die er erg van onder de indruk was!’
