FEANWÂLDEN – Marc van der Wal maakte er een sport van om zijn nieuwe huis in Feanwâlden zo duurzaam mogelijk te maken. Daar is hij heel goed in geslaagd. Duurzamer kan een huis niet zijn. Het is zelfs uitgeroepen tot het duurzaamste van Friesland en het wonen kost geen energie,
maar levert juist energie op. Voor hem is wel of niet van het gas af geen punt van discussie. Elke nieuwbouwwoning kan in principe dezelfde energieprestatienorm halen als zijn mooie optrek aan de Bosksingel in het nieuwbouwplan van het dorp. Als je maar uitgaat van de trias energetica: energiebesparing, maximale inzet van duurzame energiebronnen en efficiënt gebruik van een warmtepomp.
Maar hij beseft dat niet iedereen zoveel verstand van bouwen, techniek, isoleren en energieterugwinning heeft als hij. Geen nood. Marc stelt namens zijn adviesbureau ‘Duurzamer huis’ zijn kennis en ervaring in dienst van mensen die ook willen investeren in een CO2-neutrale woning. Dat hij goed onderlegd is dankt Marc aan zijn opleiding. Begonnen als metselaar volgde hij een uitvoerderscursus en diverse vervolgstudies. Zo werkte hij zich op tot docent bouwtechniek aan het Friesland College. Bij deze onderwijsinstelling is hij thans lid van het managementteam Zorg Service en Welzijn.
Bouwen heeft zijn bovenmatige interesse en zijn inspiratie kon hij volop kwijt in zijn woningproject.
‘Wij woonden in De Valom en na de opbrengst van een hoekje grond in verband met de aanleg van de Centrale As en de latere verkoop van de woning , droomde ik van een boerderijtje. En het is dit geworden op een kavel die we bij loting kregen toegewezen. Heel anders dus,’ zegt Marc met een glimlach, wijzend op de ‘rechte doos’ die er is neergezet.
Dat hij en Geke De Valom verlieten had te maken met het pendelen tussen huis, school, werk en sport. Dat werd bezwaarlijk.
Marc: ‘Feanwâlden is een mooi dorp met een bloeiend verenigingsleven, twee basisscholen en voorzieningen dichtbij. Plus het voordeel van een treinstation. Ideaal voor de kinderen.’
Ze moesten wel enig geduld opbrengen. Het gezin woonde in de aanloop en tijdens het bouwproces in een flatje boven een winkelcentrum en in een unit op de bouwplaats. Vijf jaar zitten ze nu in Feanwâlden.
Marc oriënteerde zich wat betreft de bouw op internet en door het hele land. Hij koos voor een Passiefhuis naar Zweeds c.q. Oostenrijks model, een huis dat geen energie ‘lekt’. Voor zover hij weet staat er verder maar een vergelijkbare woning in de provincie; het huis van Martinus Wijma in Heerenveen
‘Nederland loopt achter. Wij bouwen hier volgens richtlijnen waar een woning minimaal aan moet voldoen. Niet meer dan dat. De hedendaagse detailleringen verschillen nauwelijks met die van vroeger. Er is weinig innovatie. En je moet zeker niet achter de meute aanlopen,’ zegt Marc.
Hij wijst erop dat de schil goed in verhouding moet zijn: zo weinig mogelijk omtrek in relatie tot zoveel mogelijk inhoud met zo weinig mogelijk ‘ruimte- en koude-lekken’ zoals kajuiten, nokken, goten en krimpen. Een bol zou de ideale vorm zijn, maar lang niet overal realiseerbaar. Op de hoekkavel aan de Bosksingel heeft Marc de voorkant van zijn huis in een punt op het perceel gedraaid, de zijgevels op de rooilijnen links en rechts opgetrokken en de achtergevel in de volle breedte loodrecht op het zuiden geplaatst voor een ideale zonnestand en zoveel mogelijk lichtinval die gratis warmte verschaft. ’s Zomers wordt het niet te warm want de achtergevel is verdiept en creëert op de verdieping een lang balkon en op de begane grond een veranda. Die bieden schaduw.
Marc: ‘Dan brandt de hoge zon ’s zomers niet op de ramen en zorgt de lage winterzon voor een aangename, gratis warmte.’
Kijk, daar is over nagedacht. Over meer trouwens. De grondgebonden waterpomp van 6 kW wisselt het warme bronwater dat van een diepte van 85 meter komt met afgekoeld water. Je kiest maar of je een warmere of koelere omgeving wil. Alleen beneden is er vloerverwarming. Voldoende voor een behaaglijke, constante temperatuur van 22 graden. Maar dit is stap twee. Stap één is dat je zo weinig mogelijk energie nodig bent. Het huis is ontzettend kierdicht en overal is driedubbel isolatieglas en op twee slaapkamers zelfs vierdubbel. Over ventilatie geen zorgen: het ingenieus gebalanceerd systeem voert vieze lucht uit de natte ruimtes af, haalt de warmte eruit en ventileert de overgebleven lucht onder invloed van de onderdruk door de drie compartimenten van het huis. Koude lucht komt niet binnen (ook zomerdag staan er geen deuren open). Het rendement is negentig procent.
De muren zijn een halve meter dik en de voordeur heeft veel weg van een kluisdeur. De R-waarde van de isolatie bedraagt 11,3 tegen ca. zes van een gemiddelde nieuwbouwwoning. Kubieke meters moet je efficiënt benutten en dus is er geen zolderverdieping.
Marc: ‘Met de ruimte onder de nok en achter de knieschotten doe je niks. Zonde.’
Door de kubistische bouw, het optimaal benutten van de ruimtes en de diagonale stand op de kavel, lijkt de woning royaal maar is de inhoud van 550 m3 minder dan op het oog kleinere huizen ernaast.
Waarom zou niet iedereen zo gaan bouwen, vraag je je af. Marc kent de drempel: zijn woning is vijftien tot twintig procent duurder dan een reguliere woning. Dat weerhoudt mensen en ook aannemers.
‘Wij investeren aan de voorkant en verdienen het aan de achterkant – een warmtepomp en topisolatie van twee keer zesduizend euro – dubbel en dwars terug. De Aarde bulkt en brandt van energie, die moet je gebruiken. Onze zonnecollectoren wekken meer stroom op dan het verbruik: wij krijgen geld terug van de energiemaatschappij.’
Het huis is vernuftig ingedeeld (de looproutes zijn beperkt) en een kastenwand scheidt deels de keuken van de woonkamer. Aan die zijde is de tv in de wand verwerkt. Draden en snoeren zie je niet. Een hoek kan later tot slaapkamer worden omgebouwd. In de door de studenten van het Friesland College gemaakte opbergwand zitten vijf deurtjes die je ook in het woningfront terugziet. Het is een stemmig geheel; strak en toch intiem.
Marc en Geke waren in de race voor het duurzaamste huis van Nederland, maar de internetstemming bleek fraudegevoelig. Toen mededingers een stemprogramma hadden laten installeren en je bij iemand anders een dag gratis in een Tesla mocht rijden, was de aardigheid eraf en trokken zij zich terug.
