OOST-VLIELAND – Als iemand de rol van manusje-van-alles een diepere betekenis heeft gegeven, is het Jan Houter wel. Beter bekend als ‘Jan van Vlieland’, zo vergroeid is hij geraakt met zijn eiland. In vrijwel alles wat er op poten is gezet heeft hij de hand gehad. De dinerafspraak voor deze rubriek stelt hij twee uren uit want hij is druk met paraspringers die op Texel opstijgen en op het Vlielander strand landen, waarna ze met een rib terugvaren. Ideetje van hem.
‘Met dat soort activiteiten moet je er snel bij zijn, anders worden natuurregels bedacht en ben je kansloos.
Als toenmalig burgemeester Rob van der Mark het niet had tegengehouden hadden we hier een negen holes golfbaan gehad. Was ik net te laat mee,’ aldus Jan, die leven in de brouwerij brengt.
‘Als er op zo’n eiland niks gebeurt, kun je het schudden.’
Wie zijn cv leest staat versteld. Waar haalt hij de energie vandaan?
Jan: ‘Ik doe alles met heel veel plezier. De drive zit nu eenmaal in me. Ik ben zeven dagen per week in de weer. Voor het geld moet je het niet doen, dan lukt het niet. Ik doe het voor Vlieland en dat is in het belang van alle eilanders en ondernemers. Ik geniet van alles wat ik doe. Gelukkig kan ik goed met iedereen. Dat geeft energie.’
Ook ten tijde van het herstel van een ziekte ging Jan onverdroten door: ‘Ik ga op tijd naar bed. Een kroegloper ben ik niet.’ Helaas moest hij als gevolg daarvan het diepzeeduiken en vrijevalspringen opgeven…
Naast al zijn beslommeringen en functies vond en vindt hij ook nog tijd voor allerlei sociale bezigheden: 61 jaar trompettist in de fanfare, animator van de Sinterklaasintocht en Koningsdag, oprichter van carnavalsvereniging De Geitenbreiers en de postduivenvereniging, zanger in het zeemanskoor, bedenker en presentator van de Zomeravondshows, regisseur van de oude legervoertuigen karavaan Keep them Rolling op het eiland, trouwambtenaar, had hij een gastrolletje in de tv-serie Dokter Deen, was hij initiator van de Vlielander kaatspartij en haalde hij The Dubliners naar het eiland (‘Een gierend succes’). Verder was hij actief voor een nieuwe school en is hij vrijwilliger in verzorgingstehuis De Uiterton (‘Als een Vlielander dementeert hoeft hij niet meer naar de wal’). En dan schildert en schrijft hij graag en maakt hij met partner Erna reizen.
Dankzij hem herleeft de geschiedenis van Vlieland en het Wad. Tal van boeken heeft hij op zijn naam staan. De laatste historie die hij samen met historicus Anne Doedens heeft nagevorst is de tweede Engels-Nederlandse oorlog in 1666. Een koopvaardijvloot van 170 schepen werd verwoest. Het Vlie en West-Terschelling stonden in lichterlaaie. De maritieme historie heeft zijn grote belangstelling. Brieven die de Spaanse stadhouder Caspar de Robles aan zijn baas Alva stuurde zijn door Jan en Doedens boven water gehaald. In het Rijksarchief in Den Haag is hij een vertrouwde en graag geziene gast.
‘Ik heb er nu de tijd voor, want de jongens runnen de bedrijven. Volgend jaar verschijnt van mij en Doedens een boek over de geschiedenis van het verzonken eiland West-Vlieland op de Hors. Het had een kerk en een raadhuis,’ zegt Jan.
Je bent geboren in Hoorn. Hoe kwam je op Vlieland terecht?
‘Mijn vader kampte met gezondheidsproblemen. De Waddenlucht zou gezond voor hem zijn, zei de dokter. En zo vertrokken mijn ouders in 1952 naar Vlieland waar ze een Vivo-winkel en een groothandel in bier en frisdrank begonnen.’
Had je geen zin de zaak over te nemen?
‘Mijn ouders rekenden er wel op, maar ik wilde niet. Ik had belangstelling voor geschiedenis en als kind wilde ik journalist worden. Naar de School voor Journalistiek, die toen net was gestart in Utrecht, kon ik niet omdat ik geen HBS had gedaan. Ik ben naar de ULO in Harlingen gegaan en deed er zes jaar over om mijn diploma te halen. Voor geschiedeis had ik een 10 maar op de talen bleef ik twee keer zitten. De wal trok. Vervolgens ben ik provinciaal rayonleider voor Coca-Cola in Friesland geworden. Dat was een mooie managementopleiding voor mijn verdere leven. Ik scoorde geweldig. Toen bleek dat anderen meer verdienden dan ik. Mijn baas zei: het leven in Holland is nu eenmaal duurder. Ik zei: dan ga ik wel in Den Oever wonen. Dat hielp niet. Daarna heb ik ontslag genomen. Toen ging ik op het eiland werken. Een succes werd het aanvankelijk niet. Bij Kaap Oost ben ik opgestapt en toen ik bij De Oude Stoep mijn centen niet beurde ben ik ook daar weggegaan. Ik verdomde het om in de ww te gaan en daarom ging ik maar stenen bikken voor het strandhotel dat toen werd gebouwd. Dat werd burgemeester Adriaan Anker te gortig. Hij zei: jij kan ook wat anders. Werd ik archivaris bij de gemeente. Later kwam ik op de secretarie. Diploma’s had ik niet. Met hulp van Hans Wiegel heb ik m’n papieren gehaald.’
Heb je nooit zorgen gehad over het verdienen van de kost?
‘Helemaal niet. Ik was altijd bezig, dan gaat brood verdienen vanzelf. Mijn werkdrift ging elke ambtenaar te boven, zeiden ze op het gemeentehuis.’
Wanneer begon jouw ondernemersbestaan?
‘In 1986 nam ik een fietsenzaak- en verhuur over. Meteen ging ik 300 nieuwe fietsen kopen. Ik stond bij Batavus in Heerenveen voor de balie. Maar men had geen tijd voor mij. Nooit weer heeft er een Batavus in mijn zaak gestaan. De fietsen werden mijn entree. Alle BN’ers staan hier op de foto. In de zaak is een Wall of Fame. Nieuwsgierig kijken ze of hun foto er nog hangt. Later ging ik ook de horeca in. Van alles pakte ik aan, tot bagagevervoer en zeehonden kijken met snelboten aan toe.’
Journalist ben je ook nog geworden.
‘Ja, zo hebben wij elkaar leren kennen. Ik gaf nieuwsberichten door. Dertig jaar geleden ben ik het Vlieland Magazine begonnen. Dat is nu een kwartaalblad dat in 23 landen naar lezers gaat. Het is geweldige Vlieland-promotie. En het is geen advertentieblad zoals je zo vaak ziet. Nee, dit is echt een blad om te lezen. Mijn belangstelling voor schrijven en lezen werd gewekt door Kapitein Rob van de zeilboot De Vrijheid. Door het lezen kreeg ik ook zin in reizen. Maart jongstleden hebben we een reis gemaakt naar Antarctica. Op veel plaatsen zijn wij geweest: de Galapagos, Spitsbergen, de Chinese Muur, Nepal, waar we geholpen hebben om twee scholen te bouwen.’
Ontmoet je weleens kinnesinne?
‘In het begin wel eens, nu gaat het goed. Gelukkig heeft Vlieland maar één dorp en bestaat er geen onderlinge concurrentie. De eilanders hebben een gemeenschappelijk belang.’
