HARLINGEN – ‘In 1985 heb ik mijn huis gekocht, verbouwd en aangebouwd. Had ik toen maar geweten wat ik nu weet,’ zegt bouwbioloog Halbe Vlietstra van Oldenboom Meinesz in Harlingen. Hij wil er maar mee zeggen: de tijd heeft niet stilgestaan. Er is ontzettend veel meer bouwkennis waar mensen vandaag de dag hun voordeel mee kunnen doen.
Lange tijd werden in de woningbouw chemische, uit olie gemaakte isolatiematerialen (glaswol, steenwol, PUR) toegepast. Materialen die een negatieve invloed op het binnenklimaat kunnen hebben.
Je kunt er zelfs ziek van worden en eind augustus is een woningcorporatie (in Nijmegen) gezwicht voor bezorgdheid en klachten van huurders; men gebruik geen PUR-schuim meer. Waarom werden tot nu toe nauwelijks natuurlijke materialen zoals houtvezel gebruikt? Wel, omdat er in de conservatieve bouwsector een zweem van de geitenwollensokkenwereld hing rond alles wat met natuurlijke producten had te maken.
Halbe: ‘Ik ging mij verdiepen in de materie en kwam in Duitsland terecht waar men veel verder was met het creëren van een gezonder binnenklimaat. Ik ontdekte dat we vastgeroest waren en dat we anders moesten gaan denken. Men heeft bijvoorbeeld in ons land altijd geïsoleerd om kou te weren, maar even belangrijk is om ’s zomers de warmte te weren. Dat hebben we afgelopen zomer wel gemerkt met de hitterecords. Strenge winters zijn er bijna niet meer.’
Massieve muren
Om in beide opzichten optimaal te isoleren moeten we andere vloeren, wanden en daken bouwen, stelt Vlietstra.
‘Nederland loopt nog steeds achter bij Duitsland en Scandinavië waar massief, dus zonder spouw, wordt gebouwd. Dat zou bij ons ook moeten. Eén dikke muur bouwen in de vorm van een houtskeletconstructie met een installatiezone en een isolatiezone die je kunt vullen met geperste houtvezel of cellulose van vermalen oude kranten. Elfstedenrijders hadden vroeger niet voor niets een oude krant onder hun wollen truien. Op de buitenkant van zo’n muur kun je bijvoorbeeld strak stucwerk aanbrengen en dat toont mooi. Een muur van deze samenstelling met een RC-waarde van 4.5 of een dak met een Rc-waarde van 6.0 , beide de minimale bouweisen, geeft al veel zomers comfort.’
Als de zon op een dergelijke gevel of dak brandt duurt het twaalf of veertien uren voordat er warmte binnendringt.
‘En dan is het alweer donker,’ aldus Vlietstra.
Je zou denken: het huis wordt vochtig.
Maar dat is volgens Vlietstra niet zo: ‘Door lagere nachttemperaturen en luchtcirculatie blijft het huis droog en de materialen zijn vochtregulerend. Dichte folies zijn dus niet nodig. Minerale wol of PUR kan daarentegen niks met vocht. Het kan het niet opnemen maar evenmin transporteren.’
Houtskeletbouw
Houtskeletbouw is volgens Vlietstra een goed bouwprincipe. Duurzaam en gezond.
‘Wonen hoort naast eten en leven een onderdeel van een gezonde leefstijl te zijn. Er is nog te weinig aandacht voor. De stoffen in veel materialen kun je niet ruiken, zien of proeven, maar ze kunnen wel degelijk schadelijk voor de gezondheid zijn.’
Echter, nog steeds verkoopt Oldenboom Meinesz glaswol. Hypocriet?
Vlietstra: ‘Eigenlijk wel, maar we kunnen de klant niets verplichten en we kunnen niet zomaar interen op omzet. Verleiden en informeren kan wel. Mensen moeten dit gewoon weten en niet gaan wonen in een plastic zak. Bouwen met en volgens de natuur is een prachtige uitdaging. Isoleren met kurk, zelfs met textiel – oude spijkerbroeken –, heel veel is mogelijk.’
Oldenboom Meinesz, waarvan de historie door de overgenomen dochterondernemingen 200 jaar teruggaat, is gespecialiseerd in de handel en bewerking van hout- en plaatsoorten, bouwmaterialen, interieurproducten en prefab. Het bedrijf werd in 1907 in Zelhem opgericht door Derk Jan Oldenboom sr. Al gauw begon de onderneming zich te specialiseren als rondhoutzagerij. In 1924 werd het bedrijf na de dood van Derk Jan voortgezet door diens vrouw Hanne. De toen 14-jarige zoon Floris startte na de oorlog met de import van hout uit Zweden en begon dat te herzagen en te schaven. Na zijn vroege overlijden in 1952 nam broer Uichen het roer over en in 1969, toen Uichen overleed, kwam de leiding in handen van diens zoon Derk Jan. Thans staat de vierde generatie aan het hoofd: Uichen (zoon van Derk Jan) en diens zus Joanna. In 1980 werd in Harlingen de daar gevestigde 200 jaar oude houthandel Meinesz aan Oldenboom toegevoegd.
