Hemd van het lijf – Frits Barend
AMSTERDAM – De Joodse ouders van journalist en radio- en tv-presentator Frits Barend, bekend van o.a. de talkshow Barend & Van Dorp, overleefden samen met hun zoontje Bert de oorlog in Gaasterland bij het kinderloos echtpaar Jelle en Jeltje de Vries-Haga in Oudega Hemelumer Oldeferd. Als zij geen onderduik hadden kunnen vinden of waren verraden, was Frits (van 1947) er hoogstwaarschijnlijk niet geweest. Dat besef leeft bij hem terdege, aldoor. Frits, zijn tweede voornaam is Jelle, noemt de onderduikouders heit en mem.
Dit voorjaar is hij in het kader van 75 jaar bevrijding meermalen in Friesland aanwezig.
Geboren Op 17 februari 1947 in Amsterdam.
Woonplaats Amstelveen. Toen ik overwoog naar Amsterdam te verhuizen werd ik voor Carré uitgescholden en bedreigd met een kapot bierflesje. Ik ben vervolgens op mijn woonadres gebleven. In 2004 zou volgens De Telegraaf mijn naam op een dodenlijst van radicale moslims hebben gestaan.
Partner/gezin Getrouwd met Marijke van Haeften, een neerlandicus die is gepromoveerd op historische letterkunde. Zij schrijft reisverslagen. Twee dochters: Barbara en Kim.
Opleiding Vossius Gymnasium en politicologie, een studie die ik niet heb afgemaakt omdat ik journalistiek leuker vond en ik met Henk van Dorp programma’s voor Veronica mocht maken. Ik kom uit een gebroken gezin en wist van jongs af dat er brood op de plank moest komen. Bovendien was ik in 1969 in de ban van voetbal geraakt door de beslssingswedstrijd Ajax-Benfica in 1969 in Parijs, waarvoor ik een kaartje had gekocht waardoor ik een tentamen oversloeg.
Werk/carrière Veronica, Het Gat van Morgen (VPRO), redacteur Vrij Nederland, Nieuwe Revu, FC Avondrood (VARA), Sport Studio (NOS), Barend & Van Dorp (RTL4/Talpa), Sportief zijn, Beter worden (Radio Veronica), Tussen Barend & Van Dorp (VARA Radio), Studio Sport deel III (VPRO Radio), analyticus bij De Wedstrijden, Pep Talk (BNR Nieuwsradio), Het Gesprek op Zondag, Barend & Barend, Dossier BvD en meer. In 2009 richtte hij samen met dochter Barbara het sportmagazine Helden op, wat nu een multimediaal medium is en partner van de KNVB, NOC*NSF en Toto. Barbara is de chef van het bedrijf en Frits doet alleen nog video-editing.
Geloof Ik ben geboren in een Joods gezin, maar ben niet gelovig. Het is leuk wanneer de rabbijn wat moois zegt maar ik geloof niet in een hogere macht. Als die er wel zou zijn had hij het Joodse volk in de oorlog wel beschermd. Maar ik heb respect voor mensen die wel geloven. Mem zei op haar sterfbed: ik ben bang dat de duivel me haalt. Ze had een schuldgevoel omdat ze mijn moeder tijdens een razzia niet uit de handen van de Duitsers kon houden. Moeder werd overgebracht naar Westerbork waar ze later werd bevrijd. Ik zei tegen mem: je hebt het leven gered van mijn ouders en mijn broer Bert, heit wacht in de hemel op jou. Toen glimlachte ze.
Politieke partij/voorkeur Ik geloof niet meer in de politiek en de maakbare samenleving. Ongelijkheid, discriminatie, homohaat en antisemitisme zijn ondanks de emancipatie blijven bestaan.
Hoogtepunt Het is een cliché maar in mijn geval extra bijzonder en dat is de geboorte van mijn kinderen en kleinkinderen. Als we op wintersport met ons allen de piste af skiën besef ik het familiegeluk.
Dieptepunt Het binnenvallen van Hells Angels in de tv-studio omdat men vond dat Henk en ik hun organisatie als crimineel hadden bestempeld. Er vielen klappen en iedereen was ontdaan. Wij hadden excuses aangeboden en daar werd door mensen op gereageerd alsof terreur wint, maar het heeft veel impact als je gezin wordt bedreigd. Een ander dieptepunt is mijn ervaring met documentairemaker Ad van Liempt die in zijn flutproefschrift over Westerbork-commandant Albert Gemmeker plagiaat heeft gepleegd en 38 aantoonbare fouten heeft begaan. Hij pronkt met andermans veren en hij heeft veel mensen pijn gedaan door het eerste exemplaar van het boek Oorlogsouders van Isabel van Boetzelaer in ontvangst te nemen. In dat boek staat zij totaal niet kritisch tegenover haar foute ouders. Tevens beschouw ik het opnemen van het oorlogsarchief van het Rode Kruis in het Nationaal Archief als een dieptepunt. Dat archief is weinig toegankelijk en had thuisgehoord in de archieven van Kamp Westerbork of het Amsterdams Verzetsmuseum.
Voorbeelden Mijn moeder. Zij heeft mij geleerd hoe je in het leven moet staan. En Johan Cruijff omdat hij zijn bekendheid heeft aangewend om met zijn foundation maatschappelijk van betekenis te zijn door onderwijs- en sportprojecten op te zetten en daarbij de minder validen niet te vergeten.
Leermeester Als ik er eentje moet noemen is het schrijver/columnist Nico Scheepmaker. Hij had een gouden pen. Henk en ik waren elkaars leermeester. Wij haalden het beste in elkaar naar boven.
Beste advies Van mijn moeder: ze kunnen beter jaloers op je zijn dan medelijden met je hebben.
Inspiratie De journalistieke oer-drang om tegels te lichten en mooie reportages te maken.
Eten Ik hou van ouderwetse kippensoep, Indisch eten, de Joodse en de Spaanse keuken, de appeltaart van mijn dochter en de sûkerbôle en Friese koek bij bakker Meinsma in Balk.
Drinken De vino de la casa, de huiswijn, op Mallorca. Daar hebben wij een vakantiewoning. Verder een pils van de tap in een goed café en een colaatje.
Muziek Ik heb een algemene smaak. Wat betreft Nederlandstalige muziek hou ik van Doe Maar, Blöf, André Hazes, Syb van der Ploeg en Ali B. Maar ik hou ook van Simon & Garfunkel – ik ga naar het concert van Art Garfunkel in Carré. De dirigenten Jaap van Zweden en ook André Rieu zijn geweldige muzikale ambassadeurs van ons land. Low en high culture zitten beide in mij. Het eerste plaatje dat ik kocht was van Stevie Wonder. Ook Louis Prima van Buona Sera en Johnny Cash behoren tot mijn favorieten.
Concert Joe Cocker in de RAI, Bruce Springsteen in De Kuip en André Hazes in het Concertgebouw, wat vroeger een onmogelijk podium voor hem leek.
TV Sport, met name voetbal en wielrennen (‘Alles wat rent en beweegt’, zegt Marijke op de achtergrond), nieuwsprogramma’s, talkshows en soms een film of een serie op Netflix zoals Maradona, en Arjen Lubach, Toren C en Diederik Ebbinge. Laatstgenoemde is fantastisch in het satirisch nieuwsprogramma Promenade.
Film Ik kijk weinig films.
Acteur/actrice/artiest Huub Stapel, Chantal Janzen en Peter Pannekoek.
Sportman Een heleboel. Ik ben een sportfreak. Ik noem Johan Cruijff en Peter Post.
Sportvrouw Te veel om op te noemen, o.a. Jorien ter Mors die altijd met zichzelf worstelt want ik voel het lijden van de topsporter, meerkampster Anouk Vetter en shorttrackster Suzanne Schulting.
Krant/tijdschrift/medium Als een van de weinige Amsterdammers lees ik ’s morgens het AD. ’s Avonds ligt Het Parool op de deurmat. Via de iPad lees ik verder alles.
Boek Een van de laatste boeken dat ik las was de biografie van Marco van Basten. Een goed boek. Veder Het Horzelnest over de Leidse universiteit in de oorlog. Dat gaat over het ontslag van Joodse professoren, het verzet daartegen en de gedwongen sluiting. Een ander aangrijpend oorlogsboek is Het kind met de Japanse ogen van Reggie Baay.
Sport Ik heb actief gevoetbald en gevolleybald. Verder schaak ik. Soms dammen. Heit was een verdienstelijk dammer, hij was kampioen van de zuidwesthoek.
Gadget Mijn mobiel.
App De navigatie-app.
Hobby’s Ik mag graag repareren of een kast in elkaar zetten.
Vervoer Ik fiets als het maar even kan.
Vakantie Een doevakantie, zoals de wintersport met de familie. Verder mag ik graag in Israël zijn en de reis naar Suriname was ook onvergetelijk. Ik verblijf graag in ons huis op Mallorca waar ik dagelijks twee tot drie uur fiets en daarna lunchen. In Spanje eet je s middags.
Doen met een miljoen Niks voor mezelf, maar besteden aan projecten tegen honger en armoede.
Blij van Sportende kinderen.
Hekel aan Alle mensen die een balk in de ogen hebben als het gaat om Israël.
Kan niet zonder Contact met mensen.
Wat moet anders? De buitenspelregel in het voetbal moet worden opgeheven. Dan is het afgelopen met het gezeik en wordt het spel eerlijker.
Over vijf jaar Dan hebben we het coronavirus overleefd, is de ongelijkheid in de wereld verder toegenomen en weten we dat de stikstofproblematiek niet de grootste crisis is maar dat nog meer kinderen op een vuilnisbelt leven. Nog steeds zijn er dan dictaturen en wordt er gediscrimineerd, wat ik vijftien jaar geleden niet had gedacht.
Hoe beleef je het opkomend antisemitisme en waaruit ontstaat dat? Dat is nooit weggeweest. Wij zijn veel te tolerant. In elk stadion hoor je kankerjood. Zelfs bij Heerenveen dreigde het eens mis te gaan en toen is Riemer van der Velde de tribune opgegaan om eventueel seizoenkaarten te verscheuren. Hij gaf het juiste voorbeeld. Bert is supporter van Heerenveen, de club die hem een veilig gevoel geeft.
Speel je nog een rol in 75 jaar bevrijding? Ja. Ik heb meegewerkt aan het project van ondergedoken Joodse kinderen van Gerard van der Veer, op 16 april geef ik met Bert een lezing in Balk voor Gaasterlandse huisvrouwen, een dag later ben ik bij een schooltoneelstuk op De Skeakel in Oudega en op 2 mei ben ik in het dorp te gast bij het onderduikproject Wy kinne der noch wol ien by ha.
Wat betekent Friesland, waar jouw familie ondergedoken heeft gezeten, voor je? In vrijheid leven. Dankzij Friesland besta ik. Het hele dorp wist van de onderduik en ondanks het flinke kopgeld, voor drie personen kon je 22,50 gulden krijgen, is mijn familie niet verraden. Zodra ik de Afsluitdijk over ben zie ik het prachtige, vlakke, groene land voor me. Ik kan intens van Friesland genieten.
