Fries om útens – Doede Vierstra
NOORDWIJK – Van nabij maakt Doede Vierstra (61) uit Noordwijk de coronacrisis mee. Hij is onder meer toezichthouder bij het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) en door zijn betrokkenheid weet hij wat de impact van dit virus op de zorg heeft, hoewel het ziekenhuis nu even niet het domein is om je daar te bewegen.
Net als veel anderen werkt de multibestuurder vanuit zijn prachtige huis in de duinen vlakbij hotel Huis ter Duin.
‘Missing by fear,’ lacht Vierstra, die, zijn naam spreekt voor zich, Friese genen heeft.
Als het bezoek uit Friesland zijn voornaam uitspreekt met de lange oe-klant voelt hij zich even een beetje Fries onder de Friezen. Hij is gewend de Hollandse, korte oe-klank te horen.
Doede Vierstra’s pake komt uit IJlst. Zo ver moet hij terug om het Friese gehalte in hem aan te geven. De Vierstra’s waren schippers. Met het hele gezin leven in de roef van een skûtsje, zoals zoveel Friese families. Pake Doede kon goed leren. Hij werd onderwijzer en zo trok hij in de jaren dertig naar Den Haag om daar voor de klas te staan. Doede heeft pake, die ligt begraven in Nijemirdum, nog goed gekend.
Fries
‘Hij wilde mij Fries leren. Als jongen van 15 vond ik dat onzin. Achteraf heb ik er toch spijt van gekregen dat ik daar niet op ingegaan ben. Maar ik versta het wel.’
De rode draad in zijn leven is dat hij wonderlijk genoeg vaak betrokken is geraakt bij het Noorden en bij het Friese bedrijfsleven. Alsof het zo moest lopen. Na zijn internationale loopbaan bij Unilever (1985-2000, Engeland, Thailand, Denemarken) en zijn definitieve terugkeer naar ons land, werd hij als cfo (financieel directeur) benoemd in de raad van bestuur van Friesland Foods, het zuivelconcern dat internationaal op dezelfde markten als Unilever opereert. Daarna volgden in dezelfde functie Koninklijke Wessanen en Nuon. De Friese link kwam vervolgens met de voorzitterschappen van de raden van commissarissen bij CSK in Leeuwarden (de stremselfabriek), Zorgverzekeraar De Friesland in de tijd van directievoorzitter Diana Monissen en bestuurder Jan Ploeg en is er nu nog door zijn voorzitterschap van de investeringscommissie bij FSFE (Fûns Skjinne Fryske Enerzjy).
Groningen
Vierstra (getrouwd, twee zoons) studeerde economie zijn thuisstad Groningen waar vader Marten rector was van het gymnasium. Hij leeft nog en verkeert als 85-jarige in een goede gezondheid.
‘Groningen is een hele fijne stad, vergelijkbaar met Leiden. Het studentenleven geeft een bepaald karakter aan deze steden en geeft ze een jong imago. Economie trok mij aan. Bedrijven interesseren me, evenals de rol van geld in de maatschappij.’
Als bestuurder bij Nuon (2006-2010) zag hij dat van de enorme zak geld die Friesland verdiende aan de verkoop van het provinciaal elektriciteitsbedrijf een flinke verduurzaming van de provincie mogelijk werd.
‘Ik heb een noordelijke inslag. Het type mens daar spreekt mij aan. Geen poeha, de handen uit de mouwen.’
Op zijn 56-ste werd Vierstra professioneel toezichthouder: ‘Vroeger mocht het misschien een erebaan zijn, maar tegenwoordig kun je er eigenlijk geen dagelijkse baan bij hebben. Het vraagt veel tijd en verantwoordelijkheid.’
Niet alle functies zijn betaald. Zo is Vierstra onbezoldigd penningmeester van de Amsterdamse Hermitage en voorzitter van de raad van toezicht bij KNGF Geleidehonden. Met name die laatste functie spreekt hem aan: ‘Voor blinde mensen zijn deze honden echt hun levenslijn. Prachtig om dat te ervaren.’
Commissie-Tabaksblatt
Corporate governance is een item geworden de laatste jaren. Vierstra’s ex-collega bij Unilever, topman Morris Tabaksblatt, leidde een commissie die richtlijnen en duidelijkheid moest verschaffen over de tandem directie-toezichthouder. Hun belangen waren dikwijls verstrengeld en alleen al de schijn ervan moest worden voorkomen.
Vierstra: ‘Ze horen inderdaad niet samen op te trekken, geen vrienden zijn. Daarom is het commissariaat geprofessionaliseerd. Vroeger zocht een directie de commissaris aan vanuit de gedachte: die helpt me wel. Die rolverdeling ligt nu genuanceerder. Aan benoemingen gaan nu zorg Een toezichthouder moet onafhankelijk en kritisch zijn, ook durven te zijn. Je moet je eigen afwegingen maken, continu nagaan: heb ik alle kennis vergaard, doorgrond ik wat er gaande is? Natuurlijk ben je er niet voor om een directie in de wielen te rijden want je moet als toezichthouder juist constructief zijn, meedenken, adviseren, als klankbord fungeren, je netwerk inzetten als dat nodig is. Maar je moet ook weerspreken om een eventuele tunnelvisie te doorbreken.’
Beloning
Bonussen voor directies leiden nogal eens tot discussies. Onlangs nog in geval van topman Pieter Elbers van KLM die nota bene in crisistijd een forse verhoging werd toegezegd, of eerder met topman Ralph Hamers van ING over wiens miljoenenbonus rumoer ontstond. Hoe denkt Vierstra hierover? De salariëring van de directie ligt namelijk eveneens op het bord van de toezichthouder.
‘De beloning moet maatschappelijk aanvaardbaar zijn en de salarisverhoudingen moeten in balans zijn. Zo werken er in ziekenhuizen specialisten die behoorlijk meer verdienen dan de directeur die eindverantwoordelijk is. Dat kun je als een scheve verhouding beoordelen. Maar goed, de hoogte van een salaris is vaak ook een uitvloeisel van vraag en aanbod.’
Maar is het argument ‘anders vertrekken onze managers naar het buitenland’ geen drogreden?
‘Het gebeurt niet zo heel vaak dat topmensen de grens overgaan en als het zo is, dan moeten er opvolgers aantreden. Zo simpel is het. Onlangs is Hamers naar het Zwitserse UBS gegaan waar hij zes maal zo veel verdient als bij ING. Als toezichthouder moet je redelijkheid betrachten ten aanzien van beloningen.’
NNPC
Vierstra doet ook interimklussen bij bedrijven en organisaties waar problemen zijn ontstaan. Een opdracht waar hij met plezier op terugkijkt is die bij NNPC in Haren (wederom het Noorden), een verzekeraar van scheepsladingen in zee- en binnenvaart. Daar was een conflict gerezen en men kwam er niet meer uit.
‘Dan ben ik geen toezichthouder maar zit ik aan het stuur, moet ik de organisatie leiden want anders kun je het conflict niet oplossen. Zo’n opdracht begint met een oriëntatie op de branche en de markt, en vervolgens een analyse van de organisatie. Daarna duik je de problematiek in. Daar ligt veel uitdaging in. De afloop van mijn inbreng was bevredigend. De organisatie kon zonder mij weer verder. Dat geeft veel voldoening.’
Friese wimpel
In Noordwijk heeft hij het gevoel ‘altijd op vakantie te zijn’; vlakbij het strand, strategisch gelegen tussen Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, de steden waar hij vaak is. In Friesland is Lauswolt zijn thuisbasis, zowel zakelijk als privé. Er wonen meer Friezen in het Westen. Wat Vierstra opvalt: ze staan zich voor op hun afkomst. Zo niet Vierstra, maar thuis in de duinen is er wel een klein Fries tintje. Zo wappert de Friese altijd in top.
