HEERENVEEN – Er wordt wat om gezeuld met het standbeeld van Fedde Schurer. Dat zou je niet verwachten want Schurer – dichter, pacifist, strijder voor de Friese taal, hoofdredacteur van de Heerenveense Koerier (later Friese Koerier) en Tweede Kamerlid voor de PvdA – was een rooie gereformeerde en politiek correcter kan het in Friesland niet. Schurer werd vooral bekend van Kneppelfreed (knuppelvrijdag) zoals 16 november 1951 de geschiedenis inging. De politie dreef in Leeuwarden demonstranten met waterkanonnen en knuppels uiteen.
Het oplopend volk keerde zich tegen kantonrechter Wolthers omdat hij niet toegaf aan de wens van veearts Sjirk van der Burg om zich in het Fries te verdedigen tegen een verkeersovertreding. Eerder al tolereerde de kantonrechter niet dat er op melkbussen ‘molke’ en ‘sûpe’ werd geschreven. Schurer ergerde zich aan de arrogantie van de rechterlijke macht en hij schreef een dag na de gebeurtenissen een vlammend commentaar onder de titel ‘De laatste man van de Zwarte Hoop’. Dat werd als een belediging van de magistratuur opgevat en toen werd Schurer zelf nota bene gedagvaard. Vijf jaar later was het zover dat men zich in de rechtszaal van de Friese taal kon bedienen.
In 1974 kreeg Schurer een standbeeld. Een prachtig stilistisch beeld dat plat lijkt maar een driedimensionaal perspectief heeft. Het beeld kwam te staan op het Gemeenteplein in Heerenveen. In de loop der jaren werd het door de grote terrassen van ’t Gerecht dringen om Schurer. Schrijver Hylke Speerstra vond dat oneerbiedig (waarom?, lekker druk, veel aandacht, alle gelegenheid te wijzen op de betekenis van Schurer en de strijd voor het Fries). Bovendien, zo vond Speerstra, hoorde Schurer niet op een plek waar alcohol wordt geschonken omdat Schurer zelf van de Blauwe Knoop zou zijn. Echter, Pieter de Groot schreef dat Schurer geen principiële geheelonthouder was. Maar goed, de andere plek kwam er. Aanvankelijk werd overwogen Schurer naar de locatie te brengen waar vroeger de Kruiskerk stond. Maar omdat vanuit de lucht de funderingen zichtbaar zijn mochten de contouren niet worden onderbroken. Te langen leste werd de ingang van de ondergrondse parkeergarage op het kale, kille Geerts Willigenplein geschikt geacht en alzo geschiedde. Op 25 juli werd het beeld opnieuw onthuld. Deze plechtigheid op de 122ste geboortedag van Schurer (1898-1968) werd een aanfluiting. Allereerst was het beeld verpakt in slordig aan elkaar geplakt verpakkingsplastic (met luchtbobbeltjes). Een Friese vlag ontbrak, het volkslied had niet misstaan, ‘lju fan kwizekwânsje’ waren er niet en tot overmaat van ramp sprak de steile CDA-wethouder Hans Broekhuizen(inmiddels burgemeester in Twenterand) als een stijve Groninger in hooghaarlemmerdijks geen woord Fries. Een bloemetje ontbrak, dat had het publiek zelf maar mee moeten nemen, zei Broekhuizen (39) in de stijl van Wolthers.
Dit feest moest dus over. Dat gebeurde op 16 augustus. Ditmaal waren ze er wel, de diepFriezen als schrijver Willem Schoorstra, FNP-er Sijbe Knol, Peter Boomsma (die een boek over Kneppelfreed schreef) en de grote Hylke Speerstra zelf, die de wenkbrauwen fronste toen hij het beeld op de nieuwe plek zag: ‘It liket oft it hjir sa del ploft is.’ Hij is van mening dat Schurer naar het station verhuist. Maar dat is een desolate plek sinds begin jaren tachtig het oude station tijdens de roemruchte Heerenveense sloopwoede tegen de vlakte ging.
Waarschijnlijk zal het niet de laatste onthulling zijn. Ook raadslid Betty van der Ven (PvdA) vindt de standplaats afschuwelijk. Zij meent echter dat Schurer gewoon weer naar zijn oude plek bij ’t Gerecht moet! Toepasselijke naam bovendien. En waarom ook niet. Neem er nog één op Fedde! Niet op Sonnema, maar op Schurer!
