‘Een goede ondernemer schakelt, houdt de hand niet op’
JOURE – Binnen de kortste keren schakelde Johan Abma om toen hij in maart werd geconfronteerd met de lockdown. Dat tekent de ware ondernemer. Niet bij de pakken neer zitten, niet de hand ophouden, maar de koers verleggen en doorgaan. Hij is een man met een brede horizon. Geboren in Sneek en tijdens zijn jeugdjaren gewoond in IJlst, Den Haag, ’s-Gravenzande, Vlaardingen, Joure, Groningen en Houten.
‘Ik ben nergens opgegroeid, maar in Joure ben ik gevormd. Daarom voel ik mij een Fries, een Jouster,’ zegt de man die nooit een woord Fries spreekt.
Het ondernemersbloed zit in hem. Al tijdens zijn studie was hij aan het ondernemen. Zo richtte hij destijds een marktonderzoeksbureau op waar zestig studenten aan de slag waren. Al gauw bewoog hij zich ook op andere terreinen. In de ‘spiegeltjes en kraaltjes’ zoals hij zijn handel in promotionele artikelen gekscherend noemt. Promotex (een afkorting van promotie en textiel) is de naam van deze business die al meer dan 30 jaar bestaat en die lange tijd in Houten en in Groningen was gevestigd en nu alleen nog in de universiteitsstad waar hij tot dusver ook heeft gewoond.
Toch maakte jij jouw studie af.
(Lachend) ‘Ik ben niet heel dom natuurlijk. De eerste twee jaar deed ik in het tempo dat ervoor stond en over de laatste twee studiejaren deed ik ruim drie keer zo lang omdat ik druk was met mijn handel. Ik werd op het laatst een pain in the ass van mijn decaan, die zich afvroeg: hoe krijgen wij die vent hier weg? De deadline naderde en ik moest nog één tentamen halen. Dat moest echt gebeuren want anders zou ik mijn bul niet halen. Toen heb ik een zomerhuisje in Woudsend gehuurd en wist ik in een week af te studeren.’
Wat wilde jij worden?
‘Niks. Ik was ondernemer. Dat gen zat niet in mijn familie, die voornamelijk bestaat uit ambtenaren, onderwijzers, boeren, dominees en managers in het grote bedrijfsleven. Maar ik ben een man van het vrije leven.’
Hoe was jij als jongeling?
‘Op de mavo was ik onhandelbaar. Lang haar, op de motor naar school, lak aan het gezag, je kent dat wel. Het hoofd van de school, Lesterhuis, stuurde mij naar de kapper. Hij dacht invloed op mij te hebben maar ik ben altijd m’n eigen gang gegaan. Ik was thuis de oudste. Naar mijn gevoel heb ik de pubertijd overgeslagen. Ik was heel jong zelfstandig, bepaalde wat er in huis en op het schoolplein gebeurde, had een eigen mening. En nog. Ik volg het nieuws en lees veel. Ik stoor me aan mensen die schreeuwend en zonder kennis hun gelijk proberen te halen maar ook aan hen die alleen maar papegaaien wat een ander zegt.’
Een eigen mening, conflicteert dat niet met het ondernemerschap?
‘In zekere zin wel. Je hebt minder ruis als je je nergens mee bemoeit. Maar ik trek mijn maatschappelijke visie door naar mijn bedrijf en dus is het een onderdeel ervan geworden. Dat geeft veel voldoening. Zo neem ik dikwijls mensen met een rugzakje in dienst, Mensen met problemen, mensen die elders geen kans krijgen, autisten die in hun eigen wereld leven, mensen met een moeilijke achternaam. Bij mij is iedereen van harte welkom, zolang ze mijn leiderschap maar accepteren, dat wel. Bij Promotex gelden mijn regels, niet die van de overheid. Deze mensen die nergens een kans kregen of vele kansen om zeep hebben geholpen vragen veelal om een andere aanpak. Om een voorbeeldje te geven: een stagiaire vond in de trein een mobieltje en weigerde dat aan te geven bij de politie “want dat is voor de eerlijke vinder”, vond zij. Dan kan ik hier dus niks op een bureau laten liggen, zei ik. Haar schooldirecteur was het met haar eens en op zo’n moment beëindig ik meteen de relatie met de onderwijsinstelling.’
Hij laat nieuwelingen boodschappen doen. Maandverband halen, pleisters, frisdrank. Of ze moeten de wc’s schoonmaken.
Johan: ‘Niet om te kleineren maar om duidelijk te maken dat we in een team werken en dat we het met z’n allen moeten doen, dat we met elkaar een goede prestatie moeten leveren en deadlines moeten halen. Dus ja, ook jongens nemen maandverband mee. Dan maak ik geen verschil. Dat kan confronterend zijn inderdaad. Maar dan zeg ik: kom aan, dit heeft niet alleen met hygiëne te maken.’
Wat is het resultaat van deze aanpak?
‘Dat men wat voor elkaar over heeft, dat niemand z’n neus voor klussen optrekt. Er ontstaat teamgeest en een goede werksfeer. Wij krijgen bij Promotex niet voor niets altijd de nauwelijks nog plaatsbare jongeren aangeboden. Ik durf het risico aan. Geef ze duidelijkheid, regelmaat en rust. Uit eigen ervaring kan ik zeggen: er zitten vaak pareltjes tussen de stagiairs. Velen hebben een vast dienstverband gekregen. Wij kunnen goed met andere culturen omgaan. Recent is een Koerdische bij Promotex textieldrukker geworden.’
Is dat de lol van ondernemen?
‘Ja, samen met creatief zijn, out of the box denken, een professioneel concept bij een klant neerleggen en gewoon altijd alles op alles zetten, wat niet voor niets ons credo is. De ene opdracht is bij ons nooit belangrijker dan de andere, of het nu gaat om lichtbakken voor multinationals of twee bedrukte shirtjes voor de dames achter de balie. Waar het om draait is dat wij producten veredelen, een meerwaarde creëren door het een identiteit te geven met een logo of een ontwerp. Nooit overschrijden wij een deadline, wij gaan dag en nacht door als het moet, halen desnoods met de auto zelf iets van de luchthaven van Frankfurt. Echt, wij doen alles om een klant tevreden te stellen en te behouden. Als dat allemaal lukt geeft dat een geweldig gevoel, veel belangrijker dan geld verdienen.’
Laat je zelf ook de handjes wapperen?
‘Als het nodig is wel, zo sta ik zelf ook nog wel eens in de textiel- en transferdrukkerij. Maar ik ben fysiek niet meer zoals ik was, dus het wordt wat minder. Ik ben wel een hands on-manager. Zo heb ik altijd concepten en ideeën op de achterbank liggen, want ik kan op het terras iemand tegenkomen die belangstelling voor een product van ons heeft. Dan wil ik meteen kunnen laten zien wat wij in huis hebben.’
Toen ons land in maart in de ‘intelligente lockdown’ ging maakte Promotex een draai van 180 graden. Te elfder ure kon Johan een vliegticket wijzigen en op tijd van Tenerife terugkeren en was hij zonder quarantaine-oponthoud net op tijd terug. Meteen stopte hij met de productie van sportkleding in Roemenië omdat alle events en wedstrijden werden geschrapt. De oprichting van CP Trading (care & protect) was een feit.
Johan: ‘Wij zijn meteen overgeschakeld op mondkapjes. Niet de papieren maar de wasbare textielversies met opdruk van bedrijfs- en verenigingslogo’s. Het liep gelijk als een trein. Tot Arjen Lubach over misbruik door malafide handelaren begon. Dat kreeg een Buckler-effect en de ouderen onder ons weten wat ik hiermee bedoel. Onze omzet in Nederland kelderde maar we pakten het weer op toen het kaf van het koren werd gescheiden. Dit had normaal gesproken een rampjaar moeten worden maar we zijn er redelijk doorheen gerold.’
Je had ook voor de financiële compensaties kunnen gaan.
‘De accountant zei ook: je hebt recht op toelages. Maar dat is niet mijn stijl. In wezen hebben we onze toelages om zeep geholpen, haha! Maar liever dat dan de hand ophouden. Op een gegeven moment was zelfs de boekhouder etiketten aan het plakken. Dat is de spirit. In de horeca hielden veel zaken met afhaalservice op toen Koninklijke Horeca Nederland adviseerde dat te doen omdat ze anders geen steun zouden krijgen. Onbegrijpelijk vind ik dat. Een goede ondernemer schakelt.’
CP Trading brengt een serie producten op de markt die inspeelt op corona. Behalve mondkapjes zijn dat operatiejassen-, schoenen- en handschoenen, desinfectiezuilen, transparante schermen, werkplekbescherming en desinfecterende handgels. Bij het inkoopbeleid in de medische sector plaatst Johan vraagtekens. Hij ziet weinig kritisch vermogen waardoor er geen adequaat voorraadbeheer is en er niet op de goede adressen wordt ingekocht.
Johan: ‘Zou dat niet in orde zijn geweest dan had CP Trading nooit bestaansrecht gehad. Europese regelgeving, met name het Europese aanbestedingsrecht heeft een nadelige invloed daarop. Je moet als zorginstelling niet gebonden hoeven zijn aan regels maar voor kwaliteit kunnen gaan. Door gewijzigde aanbestedingsregels zijn er geen goede inkopers meer. Iedereen raakte in paniek. Het kabinet hielp zelfs mee door de certificering van medische producten los te laten. Inkoop is cruciaal. Ik zeg tegen mijn jongens: we moeten het aan de inkoopkant verdienen want aan de verkoopkant is er altijd wel eentje die met inferieure kwaliteit voordeliger kan. Er wordt nu misbruik van de situatie gemaakt. Ik werk daar niet aan mee want ik ben blijven vasthouden aan ethisch ondernemen. In de geprivatiseerde zorg is er vanuit de rijksoverheid geen voorraadbeheer meer omdat dat geld kost. En dus wordt er nu € 1,65 voor een masker gevraagd terwijl de prijs voor de coronacrisis op 4,5 cent lag. Vroeger had ons land wel voor tien jaar aan jodium, verband en allerlei andere medische producten op voorraad liggen. Pandemieën, calamiteiten en crises zijn door het achteroverleunen van de overheid een verdienmodel geworden. Als ondernemer zou je zoiets toe kunnen juichen, maar het getuigt van falend beleid.’
Denk je wel eens aan stoppen?
‘Dat kan ik niet omdat ik vind dat ik financieel nog niet onafhankelijk ben. Bovendien zie ik er tegenop. Het contact met jonge mensen op werkvloer houdt mij jong en ik zie senioren thuis of in hun tweede huis afstompen en steeds rechtser worden. Zo wil ik niet oud worden. Ik wil trouwens niet klagen op ons land want Nederland heeft mij veel gebracht.’
Een pied-à-terre in het buitenland hoef je niet?
‘Ik heb al 25 jaar in Uitwellingerga een woning waar ik per 1 januari permanent sta ingeschreven. Ik heb het mooiste van twee werelden: ‘s winters in de stad Groningen, ‘s zomers aan het water. Voor het eerst ga ik geregistreerd samenwonen maar voor het zover was moest er eerst thuis wat gebeuren. Dit is geen huis, zei Nellie, dit is kamperen. Er is gigantisch verbouwd. Ik kan nu m’n eigen rotzooi niet meer vinden, maar ik kan het iedereen aanbevelen. Ik ben naar mijn gevoel nog nooit zo rustig geweest en nóg zegt zij: jij bent een ADHD-er!’
Leeftijd: 62.
Geboorteplaats: Sneek.
Woonplaats: Uitwellingerga.
Burgerlijke staat: Samenwonend met Nellie de Vries.
Opleiding: Mavo, havo, atheneum, rechtenstudie (privaatrecht en sociaaleconomisch recht) aan Rijksuniversiteit Groningen.
Functie: Ondernemer.
Werk/carrière: Directeur/eigenaar Promotex en CP Trading.
Restaurant: Zuiver Joure.
Kok: Marten Haga.
Bediening: Nely Smit.
Interview: Albert van Keimpema.
