HEERENVEEN – De samenstelling van de jaarlijkse Quote 500 was wederom de bekende slag in de lucht. De Quote-redactie weet bedrijven, dochtermaatschappijen, brievenbusfirma’s, omzetten en winsten aardig in beeld te krijgen, maar van schulden en schuldposities en van eigendommen lang niet altijd. Toch wekt het lijstje van rijkste Nederlandse altijd veel nieuwsgierigheid. Daarom publiceren media namen die erin staan. Ze willen natuurlijk dat hun kolommen worden gelezen. In Friesland gebeurt dat ook want er staan altijd Friezen tussen de rijkaards, al zijn het er niet veel.
De Friese lijst wordt aangevoerd door vader en zoon Gerrit (76) en Hans Mulder (55) uit Grou. Zij bezitten € 730 miljoen en staan met dit onwaarschijnlijk grote vermogen in de top 50 (49). De Mulders hebben dit fortuin vergaard met het door hen in 1986 opgerichte it-bedrijf ChipSoft dat zorgsoftware en ziekenhuisinformatiesystemen ontwikkelt. Het hoofdkantoor staat in Amsterdam en kantoren zijn er in Heerenveen tegenover het voetbalstadion, Hoogeveen en Antwerpen. Er werken bijna duizend mensen.
Ze lijken niet te hoog te staan want de liquide middelen (in kas of op de bank) zijn enorm: € 321 miljoen. Dat kunnen maar heel weinig Quote-genoteerden zeggen omdat hele rijke mensen opvallend vaak krap bij kas zitten, relatief gezien dan.
In tegenstelling tot wat wordt beweerd maakt geld natuurlijk wel gelukkig. Ja, zegt men dan, gezondheid is belangrijker. Dat is waar. Maar bemiddelde mensen zijn gemiddeld gezonder dan arme sloebers omdat ze zich relaxter en comfortabeler voelen door het geld waar ze in zwemmen, maar ook door de beste, dure zorg die ze zich kunnen permitteren. Dus: geld maakt gelukkig én gezond. Geld maakt de mens echter niet beter, of wellevender, of geestelijk rijker.
Zo maakten de Mulders zich in Grou druk over de woonboot van de bankiersfamilie Kuperus (moeder Ada – weduwe van de laatste échte Friesland Bank-directeur Jan – en haar zonen Reinder en Friso). Die ark zou te veel in het zicht liggen. Dat heeft wél weer met rijkdom te maken: denken dat je alleen op de wereld woont. Vandaar dat de rijkenstulpjes dikwijls geïsoleerd en verscholen liggen. Van uiterlijk vertoon houden de Mulders niet. Dat geldt trouwens voor de meeste rijke Friezen; ze zijn vaak gewoon gebleven en ze blijven werken, verdoen hun tijd niet op de golfbaan.
Lang niet iedereen is dan ook blij met een Quote-notering. Liefst blijven ze anoniem, zoals de familie De Leeuw in Oudeschoot. Maar ja, dat kan niet als je een bouwconcern (Van Wijnen) als meerderheidsaandeelhouder verkoopt aan HAL Investments, het investeringsvehikel van de Rotterdamse miljardairsfamilie Van der Vorm die het fonds een vliegende start gaf met het geld uit hun Holland Amerika Lijn. Quote schat Klaas de Leeuw (78), die samen met zijn zonen Eddie en Johan actief blijft, op zo’n 145 miljoen. Dat lijkt niks te hoog gewaardeerd want het was in 2020 niet de eerste keer dat de in Tijnje geboren en getogen aannemer cashte. HAL Investments is druk bezig op het overnamepad en kocht zich eind vorig jaar in bij metaalbedrijf Prins Dokkum. Dat was een strategische overname want de HAL heeft belang bij een kassenbouwer met betrekking tot de toenemende agrarische activiteiten wereldwijd.
De Quotelijst heeft ook het hotelechtpaar Harry (70) en Jennifer Westers (55) van Vlieland genoteerd. Hun vermogen dat zij met WestCord opbouwden wordt geschat op 175 miljoen. Ze zijn natuurlijk hard geraakt door de coronacrisis maar het effect daarvan is nog niet meegenomen, stelt de redactie. De grote geldmaker van de hotelketen is Hotel New York in Rotterdam (waar vroeger emigranten en reizigers incheckten voor de Holland Amerika Lijn). Deze tent, het kroonjuweel van WestCord, zit normaliter elke dag stampvol. Verder heeft WestCord topbedrijven als het Jakarta Hotel in Amsterdam, een zaak die de hoogste graad van duurzaamheid heeft bereikt, helemaal passend in de sfeer van de Gordel van Smaragd zoals Indonesië wordt genoemd.
Een andere Friese hotelentrepreneur is de familie Dijkstra uit Tzummarum. Vader Sjoerd (83) en zoon Léon(52) bezitten de dertien hotels tellende Eden-groep waartoe het Oranje Hotel in Leeuwarden behoort. Hun vermogen wordt geraamd op 145 miljoen. Te veel zult u concluderen voor een hotelketen van die omvang, maar van de dertien staan er zeven in Amsterdam. Daar worden de Dijkstra’s dus rijk, al zal de notering dit jaar veel lager uitvallen want Amsterdam lag in 2020 op zijn gat. Dat kan de miljoenencompensatie door de overheid niet goedmaken.
Iemand die aardig vooruit boert en wel graag genoemd wil worden is Rinse Strikwerda (75) uit Delfstrahuizen. Hij maakte in het verleden fortuin met de beursgang van zijn automatiseringsbedrijf TAS en heeft na een reeks weinig renderende avonturen (een boerderij bij Witmarsum en vliegvelden in binnen- en buitenland) in 2013 een klapper gemaakt met de verkoop van softwareleverancier TSS (Total Specific Solutions) aan het Canadese Constellation Software waar ceo Robin van Poelje de tent weer tot grote waarde maakt. Dochter Tjitske Strikwerda (48) helpt haar vader daarbij. Het vermogen van Strikwerda is zeker met € 80 miljoen toegenomen tot € 275 miljoen, volgens Quote. Ondernemersles: schoenmaker hou je bij je leest.
Een opvallende naam op de lijst is oud-Damwoudster Fokke de Jong die de internationale kostuumketen Suitsupply in de markt zette. Zijn vermogen zou met 24 procent zijn gedaald tot een kleine 200 miljoen. Nog een hoge inschatting. Fokke wil graag zijn stempel drukken en liet in Amsterdam een nieuw hoofdkantoor bouwen. Het opvallend ontwerp op de Zuidas is van de hand van de jonge Deense sterarchitect Bjarke Ingels die met zijn design wereldfaam heeft verworven.
Een naam die al vele jaren op de lijst voor komt is Smilde van de Heerenveense vetsmelterij die tegenwoordig een allround voedingsmiddelenconcern is. Dirk Smilde overleed in 2013, het jaar dat het 150-jarig bestaan werd gevierd. Zoon Arend bleef tot 2019 in de directie van Royal Smilde en hij zit er net als de overige familieleden warmpjes bij. Met een geschat vermogen van 160 miljoen, waarmee de stoïcijnse laatste familiedirecteur op een 296ste plaats staat.
Het nieuwe geld wordt vertegenwoordigd door de broers Jan (60) en Cees de Wolff (56) uit Heerenveen. Zij namen het windmolenbedrijf van wijlen vader Cees sr. over en zijn volgens Quote goed voor 130 miljoen. Broer Arnold zit in het vastgoed en heeft kennelijk de 100 miljoen-grens van de nummer 500 nog niet doorbroken. Tegenwoordig ondernemen Jan en Cees breder. Hun investeringsmaatschappij Lupus Ventures zit o.a. in biotech en chatbots.
Iemand die niet Fries is maar wel op Friese grond puissant rijk wordt is Jan Anker (45), grootaandeelhouder van Royal A-ware in Heerenveen (het hoofdkantoor staat in Almere). Hij stond in 2019 voor het eerst in de top 500 en is met stip gestegen naar de 392ste plaats met een vermogen van 120 miljoen.
Hoe betrouwbaar is de lijst? Redelijk, maar er worden ook vele slagen in de lucht gemaakt. De Quote-redactie herkent geen stichtingen waar bakken geld in zitten. Ze hebben vooral oog voor grote deals waarmee zakenmensen koketteren, zoals opleidingsondernemer Robert van Zanten (48, oprichter van NCOI dat in 2015 en 2016 de rijkeluisscholen Schoevers en Luzac overnam en vorig jaar concurrent LOI). Allemaal met dikke leningen. Hij wordt met 520 miljoen dan ook zwaar overschat, net als veel vastgoedjongens die tot hun strot in de schulden verkeren.
Het Kadaster wordt door Quote ook niet nagevlooid. Neem de zonderlinge en schuwe Magreet Moret-Wessels Boer (81) uit Ruinerwold die ook in Friesland bezittingen heeft. Zij is ’s lands grootste particuliere grondeigenaar (2.246 hectare), wat sowieso al goed is voor minstens 130 miljoen (zonder hypotheken!). Zij is nog niet op de radar van Quote verschenen.
Een Fries die men in de gaten moet houden is Bart van der Meer uit Delfstrahuizen, een topondernemer bij uitstek. Hij is samen met zoon Durk namens PMH Investments heel succesvol in participaties en hij is de grote man achter het Chinees-Nederlandse zuivelconcern Ausnutria in Heerenveen, hoofdsponsor van sc Heerenveen.
De bouwmaterialenbroers Peter en Willem Vermeulen zijn waarschijnlijk buiten boord gevallen maar ze stonden voorheen wel in de Quotelijst (2014: 70 miljoen) terwijl hun vermogen alleen maar groeide. Hun overgrootvader Roelof begon in 1876 in Leeuwarden een bouwmaterialengroothandel en zijn derde zoon Willem nam in 1919 Kijlstra (beton) in Drachten over.
Wie ook over het hoofd is gezien is Hessel de Jong. Hij woont in België maar heeft nog altijd een pied-à-terre in de rijkenenclave Broek bij Joure waar je vroeger nog een boerderij met land voor een appel en een ei kocht. De Jong zit daar vlakbij het bedrijf van zijn voorvaderen en waarvan hij een erfgenaam is: Douwe Egberts. Dan zijn er nog de vrij onbekende runners-up als autodealer Hans van den Brug (o.a. VW/Audi). Hij participeert en investeert en mikt vaak goed, zoals met de verkoop van GroenLeven.
De rijken blijven fascineren. Volgend jaar maar weer eens de stand van zaken doornemen.
