OOSTERLITTENS – Nog meer dan de kievit is de grutto het boegbeeld van de weidevogels. De vogel die het zo moeilijk heeft hoort hier thuis. Van alle gruttoparen broedt 85 procent in Friesland, nergens anders in Europa zijn het er dus zo veel als hier. Ze komen na de winter uit Afrika gevlogen. Wanneer, dat wordt altijd gauw duidelijk. Een deel van de grutto’s is gezenderd. De aankomst van de eerste werd in Oosterlittens bij Pieter Steinfort en Wilna Holwerda gevierd. Pieter is een ‘fjildman’ en voorzitter van Doarpsbelang Easterlittens, vandaar. Komt bij dat het dorp centraal is gelegen in de greidhoek tussen de vier steden Leeuwarden, Franeker, Bolsward en Sneek en het dorp grenst aan het broedgebied bij uitstek, de Skrins.
Vraag was: welke grutto kondigt de lente aan? Amalia, appte Pieter bij wijze van grapje, Frieslands beroemdste grutto noemend. Maar die is spoorloos. Enfin, het hek was van de dam want de organisatie van Kening fan ‘e Greide stond meteen op scherp, Pieter moest wel gastheer spelen. De toon was in elk geval gezet en het gruttoseizoen werd onder leiding van Marcia de Graaff geopend. Zij is aanjager en artistiek leider van het project Kening. De eerste was trouwens al op 2 maart gearriveerd. Het was Aent Lieuwes, genoemd naar een kruidenrijk poldertje aan de Fluessen in It Heidenskip.
Grutto’s willen juist naar Friesland omdat ze hier op de natte weilanden gemakkelijk hun lange snavel in de grond kunnen steken op zoek naar wormen en emelten. Hun kuikens eten insecten.
‘Maar dan moeten ze er wel zijn,’ sprak Marcia. Juist nu zijn ze het hardst nodig. Tachtig procent redt het niet. De gruttostand was nog nooit zo laag. De boeren volgen, want van alle boeren in 1960 is 90 procent verdwenen en dat leidt tot verschraling van het land, liet Marcia weten.
‘De grutto hoort bij onze cultuur, bij burgers, boeren en biodiversiteit. We hebben de plicht het platteland leefbaar te houden.’
Johannes Kramer, burgemeester van Noardeast-Fryslân, ondersteunt als ambassadeur de actie: ‘Samen met de tureluur, de kievit en de scholekster behoort de grutto tot de Big Four van het weidelandschap. Gaat het goed met de grutto, dan gaat goed met natuur en omgeving. We moeten ervoor waken dat onze weilanden een doodse woestenij worden, dus doe mee.’
Melkveehouder Marten de Jong uit Baaijum mocht ook zijn zegje doen.
Zijn verhaal maakte de meeste indruk: ‘De laatste 10 jaar heb ik een omslag gemaakt in de manier van boeren. Het weidevogelbeheer deed ik al langer maar je moet ook erkenning krijgen. De grutto is een eigenwijze vogel. Die van ons broedt altijd in de tweede week van april op het perceel dat zij uitzoekt en dat wij hebben klaargemaakt zodat ‘ie op een gespreid bedje komt. Alles doen we eraan; droge mest uitrijden, plasdras creëren enzovoorts. Je moet er wel voor voelen, je kunt het niet opdringen en ook niet afdwingen zoals de provincie doet. Dat was een misser. Je krijgt een boer niet mee als je hem met de rug tegen de muur zet. En iedereen is verantwoordelijk. Hou katten ‘s nachts binnen. De actie ‘Vogel in het land, kat in de mand’ was een succes. Predatiebeheer is nodig, dan werken alle boeren mee, dat is het kernpunt, omdat weidevogelbeheer anders geen zin heeft.’
Zijn woorden waren gericht aan gedeputeerde Douwe Hoogland (PvdA) die met het waanzinnige idee kwam dat boeren pas op hun eigen land mogen komen als ze een vogelwachter hebben ingeschakeld die eerst het perceel heeft gecontroleerd. Hoogland lijkt wel een Ruslandcommunist die de baas van een kolchoz is. Als we links de vrije hand geven hebben we nooit geen vrijheid weer.
Via een livestream was het mini-evenement te volgen. Het werd omlijst met een optreden van Syb van der Ploeg en Wiebe Kaspers op de steiger van Pieter. Syb zong een speciaal gruttolied.
Pieter, aangekondigd als ‘het blije ei’, kon terugkijken op een warm welkom voor de grutto.
