SNEEK – Een serie levensgrote portretten van Joodse onderduikkinderen zijn tot juni te zien in het Friese landschap. De kinderfoto’s staan op veertien verschillende locaties waar de kinderen ooit in de Tweede Wereldoorlog zaten ondergedoken. De expositie Wy koenen der noch wol ien by ha (Bij ons kon er nog wel eentje bij) is in Sneek geopend door burgemeester Jannewietske de Vries van de gemeente Súdwest-Fryslân en Fred van Vliet, die als jongetje naar Sneek werd gesmokkeld en daar de oorlog overleefde. De opening werd extra betekenisvol door het prachtige spel van klarinettist Gerbrich Meijer.
Samen onthulden ze een portret van Fred van Vliet op de muur van zijn voormalige onderduikadres aan de Singel 29. De foto’s verbeelden op theatrale wijze het contrast tussen toen en nu: in de oorlog werden Joodse kinderen weggestopt, nu kan iedereen ze al van veraf zien. Tegelijk toont de serie de gastvrijheid van Friese gezinnen, die ondanks het gevaar besloten een Joods kindje in huis op te nemen. De portretten zijn vrij toegankelijk te bezichtigen op de voormalige onderduikadressen en in buurten, dorpen en steden waar de onderduikkinderen de oorlog doorbrachten, naast Sneek ook in Joure, Leeuwarden, Bolsward, Raerd, Burgwerd, Easterwierrum, Drachtstercompagnie, Holwerd, Blija en Ferwerd. De educatietour Joods kind in de klas voor Friese basisscholen startte op CBS De Wrâldpoarte in Garyp. Tijdens de tour vertelden voormalige Joodse onderduikkinderen in 20 schoolklassen over hun onderduikperiode in Friesland in de Tweede Wereldoorlog. Honderden Joodse kinderen kregen in de oorlogsjaren een veilig onderkomen bij Friese families en werden zo uit handen van de Duitse bezetter gered.
‘Joods kind in de klas’ is een project van De terugkeer van de Joodse kinderen. Verder is er een fototentoonstelling, een documentaire- en podcastserie en een live tv-uitzending over de Joodse onderduikkinderen. In het najaar volgt er nog de muziektheatervoorstelling Smokkelbêrn over het leven van een Joods onderduikkind.
De educatietour is bedoeld voor basisschoolkinderen van groep 7 en 8. Door het coronavirus worden de gastlessen online gegeven. De lessen worden verzorgd door de voormalige onderduikkinderen Naomi Waas (zat ondergedoken in IJlst), Salo Muller (verbleef in Ureterp) en Rob Moscou (eveneens in IJlst).
De gastsprekers en de organisatie van het overkoepelende project willen met de educatietour de bewustwording over de Tweede Wereldoorlog onder Friese basisschoolkinderen stimuleren. In de gastles wordt vooral stilgestaan bij wat een oorlog voor kinderen betekent en welke gevolgen de Tweede Wereldoorlog voor de Joodse onderduikkinderen heeft gehad in hun verdere leven.
Vorig jaar was het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd, een jubileumjaar dat groots gevierd zou worden. Het coronavirus gooide helaas roet in het eten. Ook Tresoar moest eerder de deuren sluiten, waardoor de fysieke tentoonstelling 'Wy kinne der noch wol ien by ha' maar kort te zien is geweest. Vanaf 15 april 2021, 75+1 jaar na de bevrijding van Fryslân, wil Tresoar met de digitale tentoonstelling 'Wy kinne der noch wol ien by ha' mensen alsnog de kans bieden om de tentoonstelling te bezoeken. In deze tentoonstelling loop je door een virtuele ruimte waarin je op de portretfoto’s van de smokkelkinderen kunt klikken om hun verhalen te lezen en je kunt een bijzondere podcast beluisteren.
In de podcast, een nieuw onderdeel van de tentoonstelling, vertelt Fred van Vliet zijn verhaal. Fred van Vliet werd in 1942 in Amsterdam geboren. Zijn moeder nam het hartverscheurende maar levensreddende besluit om Fred te laten onderduiken. Als baby werd hij door de dappere verzetsheldin Iet van Dijk naar Fryslân gesmokkeld en ondergebracht bij Marten en Helene van Vliet in Sneek. In de podcast vertelt Fred van Vliet meer over de reis die hij maakte en de impact ervan op zijn latere leven.
De tentoonstelling is een samenwerking van Tresoar met Stichting Verhalen, Omrop Fryslân, Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad.
Albert van Keimpema
