LEEUWARDEN – Ooit was de arbeidersbeweging diepgeworteld in de Friese samenleving, waar de sociaaldemocratie niet zo sterk aftakelt als in de rest van het land, maar waar de PvdA niet meer zo glorieert als voorheen, al zou je dat aan de bezetting van voorname bestuursposten niet aflezen.
Zo nu en dan stroomt het rode Friese bloed nog prikkelend door de aderen. Meestal gevoed door nostalgie. Dat gevoel heerste toen op de hoek van de Oostergrachtswal en Emmakade het 59-ste poëzietableau werd onthuld. Dat werd gedaan door Job Cohen, oud-burgemeester van Amsterdam en voormalig PvdA-leider. Dat paste in een goede Leeuwarder traditie: eerder onthulden Willem Drees het Piter Jelles Troelstra-standbeeld (1962), Ed van Thijn en Joop den Uyl de Anne Vondeling-buste (1982) en Wouter Bos het Troelstra-poëzietableau met het gedicht ‘Yn kringen leit it libben om ús hinne’ (2004).
Omdat deze 59-ste gedichtsteen (er zijn er inmiddels 60) tegenover een broeinest van socialistische activiteiten ligt (Ons Gebouw), staat er een toepasselijk gedicht van Rienk R. Kruiderink in Belgisch hardsteen gekerfd:
Wie hier in dit pand naar binnen stapte,
hij of zij vond medestanders
in de strijd tegen uitgebuit, niet de laatste in de rij te zijn,
ging met leuzen, ging met vlaggen
altijd op de eerste mei.
Wie de moed had hier te leren
hoe te lezen, hoe te schrijven
keek vooruit en trad naar binnen,
dacht:
hoe maak ik mooie zinnen,
hoe doen al die anderen dat.
Wie geduld had hier te horen
tussen taal en vreemde woorden
schreef een naam
verstond de ander
fietste rechtop, iedereen zag dat;
naar Het Baken bij de brug.
De regels slaan op Ons Gebouw, het thuishonk van de SDAP, de NVV (Vervoersbond, Bouwbond) en allerlei andere emancipatie- en cultuurverenigingen. Ons Gebouw stond symbool voor de arbeidersbeweging, voor de socialistische zuil waarvan de PvdA, de NVV en de Vara de voornaamste dragers waren. In 1923 werd het geopend en in 1933 verhuisde het naar Oostergrachtswal 189. Een schitterend patriciërspand waar Cohen met een zuinig oog naar keek: de verheffing was goudomrand. In 1955 werd het pand afgestoten en ging het verder als Het Baken, dat onderdak gaf aan cursussen en educatie. Inmiddels wordt het bewoond door de weduwe van Dick Klemkerk, Cecilia Klemkerk-Jonker. Klemkerk was een bekende horecaman die in 2017 in Schotland op de motor verongelukte. Cecilia stond toe dat op de gevel een plaquette werd geplaatst die door de jonge PvdA-wethouder Hein Kuiken werd onthuld. En dat in een tijd dat zijn partij moet versoberen en allang niet meer zich zo’n fraai pand kan veroorloven.
‘Het zou nu al mooi zijn als we ons gedachtegoed overeind houden,’ luidde het understatement van Hein.
De poëzieroute werd als geschenk aan de stad gelanceerd in 1993 bij het afscheid van wijlen burgemeester John te Loo, die een grote liefde voor de literatuur had.
Albert van Keimpema
