FRANEKER/GOUTUM – Kunnen we voedsel verbouwen op Mars of op de maan? ‘Ruimteboer’ Wieger Wamelink van Wageningen University and Research (WUR) onderzoekt dat. Hij vertelde erover in het kader van het thema ‘Aan het werk’. Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium en het Fries Landbouwmuseum sloegen de handen ineen om dit thema te belichten. Centraal stond het werk van de zogenaamde boerenprofessoren, boeren die naast hun werk bezig waren met sterrenkunde en de bouw van instrumenten.
Ruim tweehonderd jaar geleden liep er een groep bijzondere boeren rond in Friesland.
Deze ‘boerenprofessoren’ zoals Arjen Roelofs en Worp van Peijma hadden geen wetenschappelijke opleiding. Ondanks dat wisten ze met hun eigen vindingrijke geest en hun boerenverstand veel te bereiken in sterrenkundige waarnemingen, de bouw van telescopen en andere instrumenten, maar bijvoorbeeld ook in de constructie van bliksemafleiders. Eise Eisinga kende hen; hij was wolkammer van beroep maar hield zich daarnaast bezig met sterrenkunde en het bouwen van instrumenten. Zijn Planetarium is nu wereldberoemd. Het werk van al deze mensen leeft door tot op de dag van vandaag en is te zien in het Planetarium.
Van aardappel tot astrofood
De twee musea keken vooruit: hoe boeren we in de toekomst? Hoe kunnen we zorgen dat er landbouw komt in de ruimte? Wordt de ruimte de toekomst van onze voedselvoorziening, zoals dat misschien ook voor delfstoffen of energie geldt? Als ruimtereizigers in de toekomst langere tijd op de Maan en op Mars willen verblijven, dan zullen ze daar voedsel moeten gaan verbouwen. Maar kan dat wel? Is plantengroei mogelijk op de bodems van die hemellichamen? In Wageningen wordt door 'ruimtelandbouwers' onderzoek gedaan naar plantengroei op de Maan en op Mars in het project Food for Mars and Moon. Het onderzoek richt zich op het opzetten van een duurzaam agrarisch ecosysteem, waarin alles wordt gerecycled inclusief menselijke uitwerpselen. Hierin spelen wormen, omdat ze dode plantenresten afbreken, een belangrijke rol. Wamelink deelde zijn bevindingen aan de hand van foto’s van de experimenten en anekdotes over het onderzoek. Hij neemt ook altijd wat dingen mee, zoals verschillende bodems of de urine die wordt gebruikt als meststof.
Groenten op nagemaakte Maan- en Marsbodem
In 2013 begon Wamelink samen met het Food For Mars and Moon-team met het eerste onderzoek naar het telen van groenten op nagemaakte Mars- en Maanbodem. Het gaat dan onder andere om bacteriën, wormen, hommels en mensen. Het motto luidt: groeien daar waar nog nooit een plant heft gegroeid.
Wamelink: ‘Plantensoorten groeien niet overal, ook zij hebben hun voorkeuren. Verschillende bodem- en klimaatomstandigheden en toeval bepalen naast beheer of een plant ergens voor kan komen. Wij doen onderzoek naar de effecten van de bodem en het klimaat op het voorkomen van plantensoorten. Welke bodem is geschikt en welke niet? Wat zijn de randvoorwaarden voor temperatuur en andere klimaat gerelateerde factoren? Om die vragen te beantwoorden hebben we voor bijna alle plantensoorten in Nederland en voor een deel van de Europese soorten randvoorwaarden opgesteld voor o.a. gemiddelde jaartemperatuur, zuurgraad van de bodem, grondwaterstand en nutriëntenbeschikbaarheid. Op basis van deze gegevens wordt het mogelijk te voorspellen welke soorten waar kunnen groeien en wat het effect van beheer is op het voorkomen van plantensoorten.’
