DOKKUM/LEEUWARDEN – Bij de verloving van Prinses Juliana en Prins Bernhard in 1936 wakkerde de Oranjekoorts flink aan. In de donkere crisisjaren tegen de achtergrond van het Naziregime in Duitsland was de kwetsbare monarchie, met Juliana als enig kind van Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik, een bindend element in de samenleving, waarop velen hoop voor de toekomst koesterden. Het besluit van textielhandelaar Johan Demes uit Dokkum om oranje en rood-wit-blauwe zwaaivlaggetjes te maken werd dan ook een doorslaand succes. Binnen vier maanden waren er bijna één miljoen verkocht! Omzet: ƒ 35.000 (€ 16.000). Een jaar later, in 1937 toen het Koninklijk huwelijk werd gesloten, was de Dokkumer Vlaggen Centrale (DVC) geboren. Grote gebeurtenissen kunnen historische gevolgen hebben.
In 2012 bestaat DVC dus 75 jaar. Dit jubileum werd in de Leeuwarder stadsschouwburg De Harmonie ingeluid met de documentaire De Vlag van regisseur Michiel van Erp. De première was tijdens het Noordelijk Film Festival waarvan De Vlag een onderdeel vormt en waarop het meedingt om de prijzen.
Directeur Robert-Jan Hageman van DVC had een Bert Haanstra-achtige film in gedachten: het filmen van de technieken en het ambacht om vlaggen te ontwerpen en te produceren, en te laten zien hoe, waar en wanneer Nederland vlagt. Zeg maar een sociaal portret met de vlag als middelpunt. ‘Maar ik gaf Michiel de vrije hand. Ik vond dat ik hem als creatieveling niet moest opzadelen met een opdracht,’ aldus Robert-Jan.
Het werd een andere film. Na afloop waren de gasten enthousiast over het resultaat. Michiel, een van de beste documentairemakers in ons land, had DVC helemaal buiten beschouwing gelaten. Zijn opzet was een extra dimensie aan de vlag te geven door enkele opmerkelijke verhaallijnen te volgen: een optreden van een Chinese theatergroep tijdens Oerol op Terschelling, de viering van de Slag bij Warns (van 1345, toen de Friezen de Hollandse aanvallers in de pan hakten), de vrolijke Griekse immigrant Lefteris Tsagarakis die na vele jaren en ondanks de crisis nog steeds een patriot is en die op hoogtijdagen een aan elkaar genaaide vlag van Nederland en Griekenland op zijn erf in Sneek in top hijst, de vroegere skûtsjekampioen Teake van der Meulen van Woudsend en kamerheer Rienk Wegener Sleeswijk, die alles weet over de vlagetiquette.
Dat de vlag bij zonsondergang moet worden gestreken is van oudsher geen voorschrift, laat hij weten. ‘Het was zonde de vlag te laten hangen. Ten eerste omdat je de vlag toch niet zag en ten tweede omdat een vlag vroeger duur was en men er zo lang mogelijk mee wilde doen. Van goed gebruik is het overdag vlaggen tot etiquette gegroeid,’ zei Rienk Wegener Sleeswijk, die zijn Groninger collega-kamerheer Jaap Wolters (oprichter van Hanzevast) meenam naar de première.
Teake van der Meulen showde in de film de SKS-wimpel die jaarlijks aan de kampioen wordt uitgereikt. Na de prijsuitreiking staan de 14 schippers in klassementsvolgorde achter de wimpel. De nummer laatst bij het puntje. ‘Daar wil je dus niet staan,’ sprak tweevoudig titelhouder Teake veelbetekenend.
Zo werd op bijzondere wijze afgetrapt naar het jubileumjaar, hoewel het familiebedrijf in wezen veel langer bestaat. Eind achttiende eeuw trokken veel ‘lapkepoepen’ (lompenhandelaren) uit het Duitse Westfalen naar ons land, denk aan de Brenninkmeijers van C&A. Zo vestigde Joannes Demes zich in 1798 als weversknecht in Dokkum. In 1833 begon zijn zoon Hermanus Demes een eigen weverij annex blauwververij, welk bedrijf in 1855 door de derde generatie Joannes G. Demes werd overgenomen. Hij legde zich later toe op de textielhandel, die vanaf 1897 werd gerund door Herman Demes, die aan de Grote Breedstraat een manufacturenzaak opende. Onder de vijfde generatie Johan Demes groeide de winkel uit tot een grote detailzaak. In de oorlog lag de vlaggenproductie stil, maar na de bevrijding trok de handel aan.
Vanaf de jaren vijftig, onder leiding van de zesde generatie Joop en Gerhard, werden op de vestiging aan de Kloostersingel uitsluitend (genaaide) vlaggen gemaakt. Het bedrukken werd uitbesteed, tot DVC een eigen textieldrukkerij opende. In 1981 kwam alles onder één dak en groeide DVC uit tot een internationaal gerenommeerde vlaggenproducent. Anno 2011 zijn de aandelen in handen van Ineke Demes-Ossel, de weduwe van de in 1990 overleden Gerhard. Haar dochter Anne-Marie, de zevende generatie, coördineert IT-projecten in de familieonderneming. Momenteel is DVC intensief bezig met de productie en verkoop van de officiële Sinterklaasvlag, die past in een rijke traditie opvallende vlaggen.
