JOURE – Rinze van der Schuit van FibreMax stond er eigenlijk zelf versteld van: binnen twee maanden hadden hij en zijn team de kabel ontwikkeld die gebruikt gaat worden voor een van de grootste hijsklussen ter wereld. Hij komt superlatieven te kort: ‘Ons bedrijf heeft werkelijk een heel bijzondere topprestatie geleverd om in zo’n korte periode het hele traject van engineering, testen en de certificering door Lloyd’s af te ronden. Dag en nacht is er gewerkt. Onze opdrachtgever die ik niet kan noemen was aangenaam verrast. Uit dit succes zullen grote vervolgopdrachten voortvloeien.’
De kabel heeft een trekkracht van bijna duizend ton en is zeer licht, wat veel voordelen geeft bij het hijsen. Om de sterkte te illustreren: één zo’n kabel met een diameter van slechts tien centimeter tilt duizend auto’s of drie volgeladen Jumbo’s. Een extra moeilijkheidsgraad was dat de kabel gevorkt moest zijn, oftewel een fitting met twee ogen op de uiteinden. Het was heel lastig om de verdeling van de spanningsopvang zo exact te maken dat de krachten tot op 100 kg gelijk zijn over de kabel en de vork.
De kabel is gemaakt van aramidevezels (Twaron). Rek zit er in tegenstelling tot touw, kunststof of staal niet in deze speciale kabel, wat een belangrijke factor vormt in bijvoorbeeld de verankering van reusachtige boorplatforms. Aramidevezels laten zich niet eenvoudig bewerken, maar met de ingenieuze wikkelmachine van de computergestuurde lijnbaan van FibreMax in Joure slaagt men er in dit materiaal zo te bewerken dat de trekkracht van de supersterke vezel geoptimaliseerd wordt.
Eindeloos wikkelen Rinze van der Schuit is de bedenker van endless winding. Met andere woorden: eindeloos wikkelen. Dat lijkt simpeler dan het is omdat je geen ongelijke lengtes mag hebben want dan gaat het principe van de zwakste schakel in werking treden. Door dit wikkelsysteem heeft de kabel geen begin en/of eindpunt. Zeven jaar geleden paste Van der Schuit dit principe met PBO (een kunststof even duur als goud) toe in verstagingen op zeiljachten. SmartRigging (slim verstagen), noemde hij dit nieuwe product. Omdat PBO veel lichter en sterker is dan staal, waarbij eindverbindingen nodig zijn, snijdt het mes aan twee kanten: minder gewicht aan boord en sterkere c.q. stijvere stagen. Zeilen met SmartRigging gaat dus sneller. Je moet dan wel een sportieve zeiler zijn.
‘Voor wie met een kratje bier van Stavoren naar Enkhuizen wil zeilen heeft het geen zin, of je moet een paar flesjes minder willen drinken,’ lacht Van der Schuit. Rinze van der Schuit is zelf een verwoed zeiler.
‘Het was mijn ultieme droom om dit te bereiken,’ zegt hij. Zijn product maakte furore en de onderneming die hij er in begon werd opgestoten in de vaart der volkeren. SmartRigging werd net als FibreMax een begrip. Het hoeft geen betoog dat er natuurlijk veel meer toepassingen zijn voor kabels van speciale kunststoffen: in de offshore, in het kranen, de verankering van boorplatforms en antennetorens (kunststof stoort minder dan staal), en de mijnindustrie (denk aan draglines).
Kunststof vormt letterlijk en figuurlijk de rode draad in het ondernemersleven van Rinze van der Schuit, die de voordelen nog maar eens opsomt: geen staalmoeheid, veel minder gewicht dan staal (verhouding gemiddeld één tegen negen), minder onderhoud, slijtvast, geen roest, geen rek en dus duurzamer en besparend. Staal is gevoelig voor weersinvloeden en veroudert sneller.
Niet alle kunststofmaterialen zijn gelijk en even geschikt voor bepaalde toepassingen. Aramidevezels zouden stagen te dik maken voor de zeilsport. Van der Schuit: ‘Waar het om draait is hoeveel trekkracht je uit de vezel haalt.’
Denktank De recente opdracht uit de olie- en aardgasindustrie was om zo snel mogelijk kabels tot duizend ton te kunnen opschalen zodat men nog aan het einde van dit jaar het product kan gebruiken. Met een selecte denktank ging Van der Schuit aan de slag. Een project met een hoog afbreukrisico. Immers, FibreMax heeft een naam hoog te houden.
‘Het leek alsof de wet van Murphy roet in het eten zou gooien. We kregen te maken met tegenslag op tegenslag. Viermaal brak de kabel op de testbank. Vijftigduizend euro per breuk naar zijn grootje. Op een gegeven moment wisten we dat het niet aan ons product kon liggen. Bleek de trekbank, een gigantische installatie in een grote fabriekshal waarvan de vloeren speciaal gefundeerd zijn, niet goed genoeg te zijn afgesteld. Toen het de vijfde maal wel lukte en de kabel sterk genoeg bleek, hadden we de tranen in de ogen,’ vertelt Van der Schuit gloedvol deze bijzondere ervaring in zijn leven.
Eventueel had de kabel ook nog van polyester gemaakt kunnen zijn om dezelfde trekkracht te bereiken, maar dan zou de kabel veel dikker en driemaal zo zwaar worden, waardoor deze niet meer zou zijn te manoeuvreren bij het takelen.
Patent heeft Van der Schuit niet op zijn vinding aangevraagd. Hij zou er alleen maar apen mee leren klimmen. Je moet dan namelijk publiceren en daarmee worden geheimen blootgelegd.
‘We zouden er dus niks mee opschieten. Onze technologische voorsprong, en die te behouden, is voldoende om de concurrentie op afstand te houden. We zijn al jaren bezig en de kennis die wij hebben, heeft niemand. Eigenlijk schuilt het speciale van onze producten in de machines. Die moeten eerst worden ontwikkeld willen we überhaupt kunnen produceren. Zes jaar geleden tekende ik het principe van eindeloos wikkelen op een overheadsheet bij een touwfabrikant. Ik werd er om uitgelachen, nu zijn wij hun grootste concurrent in de offshore. Ik bedoel maar…’
Snelheid Rinze van der Schuit is altijd een uitvinder geweest en een liefhebber van snelheid. Hij bouwde eigenhandig een sportauto (Rush) waarmee hij Donkervoort versloeg. Op het water manifesteerde hij zich met de bouw van een powerboot. Maar daarna is het bezit van de zaak al snel het eind van het vermaak en wachten er nieuwe uitdagingen. De zeven bedrijven in filters, spuitcabines, airconditioning en automotives die hij bezat verkocht hij in 2000. De man die op de LTS begon en die zijn dyslexie gebruikte als brandstof voor nog meer energie, was altijd al de studiebollen de baas. ’s Nachts borrelen de ideeën op: ‘Ik ga naar bed met een probleem en ik word wakker met een oplossing.’
Om de tijd als rustend ondernemer te doden werd hij de rechterhand van jachtbouwer Jan Jongert, die hij in Monaco leerde kennen: ‘Ik raakte met hem aan de praat. Driekwart jaar heb ik met hem gewerkt. Juist in die periode sloegen wereldwijd 27 jachten om doordat de verstagingen braken. Ik zag er meteen handel in. Wil je meedoen?, vroeg ik hem. Daar had hij geen zin in. Later is Jongert failliet gegaan.’
Jongensboek Het levensverhaal van Rinze van der Schuit lijkt op dat van een jongensboek: visioenen, hooggespannen verwachtingen en toekomstdromen. Maar hij maakt ze waar. Iedereen wil zijn verhaal aanhoren. Voor lezingen wordt hij regelmatig gevraagd. Echter, er liggen klemmen op de weg.
Tientallen miljoenen moet Van der Schuit investeren om de producten in de markt te kunnen zetten. Hij wil een fabricagehal bouwen van anderhalve kilometer lengte, de grootste in Europa. Hij is van mening dat hij zich bezighoudt met nieuwe bedrijvigheid en dat hij, mede gelet op zijn plannen, recht heeft op SNN-geld. De beheerders van deze noordelijke geldpot willen evenwel niet over de brug komen. Rinze van der Schuit: ‘Ze zeggen doodleuk: een kabel is een kabel. Ongelooflijk! Iedereen staat achter me, ook de provincie, iedereen doet zijn uiterste best, maar tot nu toe krijg ik nul op rekest.’
Hij weet niet zeker of hij wel in dit land moet blijven. In het buitenland zijn de vestigingsfactoren veelal gunstiger want Nederland is klein voor een fabriek van anderhalve kilometer. De overwegingen van een vertrek klinken als een dreigement, zo is het echter niet bedoeld.
‘Maar ik word niet vrolijk van een stelletje mensen uit Groningen dat geen kennis van zaken heeft en die ook niet willen doordenken.’
