‘Al heeft de mens maar tien procent invloed op het klimaat, dan nog is het zaak actie te ondernemen’

DEN HAAG - Slechts vijf minuten bedenktijd kreeg Joop Atsma na de vraag van vicepremier Maxime Verhagen of hij zitting wilde nemen in het kabinet-Rutte. Niet voldoende om nog met zijn echtgenote te overleggen. Tea Atsma hoorde tijdens haar werk het nieuws op de radio. ‘Natuurlijk hebben we in het verleden wel over deze mogelijkheid gesproken. Het is een eervol verzoek, weigeren is eigenlijk niet aan de orde,’ vertelt Joop Atsma. De overgang naar vak K is groot voor de man die zich altijd een volksvertegenwoordiger in hart en nieren noemde en ondanks zijn nieuwe rol nog even toegankelijk is als altijd. Onlangs vertegenwoordigde Joop Atsma de Nederlandse regering op de klimaatconferentie in Cancún, Mexico. De dag voor vertrek werd er nog even geschaatst op het Friese ijs. ‘Dat moest nog wel even gebeuren. Je weet maar nooit of die kans zich deze winter nogmaals voordoet.’

Het was een bijzondere en indrukwekkende ervaring. Meer dan 15.000 deelnemers in een mondain oord. De eerste avond hadden wij, samen met een aantal Europese delegaties, een diner met VN-topman Ban Ki-moon. Hij riep de Europese landen op gezamenlijk op trekken. Daar is de afgelopen jaren hard aan gewerkt en het is pure winst dat Europa op het gebied van klimaatbeheersing één blok vormt. Dan kun je echt een verschil maken en invloed uitoefenen. Ban Ki-moon was ook enthousiast over het Nederlandse initiatief voor een website waarop vermeld staat hoeveel geld landen ontvangen en waar dat geld aan wordt besteed en wat de resultaten zijn. Er was scepsis over de besteding van geld en behoefte aan meer transparantie. Die website draagt daaraan bij.

Er is tijdens de conferentie hard gewerkt om een akkoord te kunnen sluiten. Het was spannend tot de laatste dag. Het is niet eenvoudig om 193 landen op één lijn te krijgen. Vooral landen als de Verenigde Staten, China, Rusland en Japan zijn lastig over de streep te trekken. Gastland Mexico heeft daar een grote rol in gespeeld. Zoals ik tijdens de conferentie heb gezegd moeten kleine, zinvolle stappen worden gezet en niet grote, onrealistische sprongen worden gemaakt. Het moment dat een akkoord was bereikt, om kwart over vijf in de ochtend, vond er een enorme ontlading plaats onder de delegaties. Mensen vielen elkaar in de armen. Dat is niet meteen mijn aard, maar het geeft wel even aan hoe de beleving was.

Wat zijn de belangrijkste resultaten? Er is ondermeer afgesproken dat de temperatuurstijging van de aarde de twee graden niet mag overstijgen. Verder zijn afspraken gemaakt om de CO2 uitstoot verder te reduceren, ontbossing tegen te gaan en er komt een klimaatfonds waarmee ontwikkelingslanden worden geholpen in te spelen op klimaatveranderingen. De invulling van deze afspraken wordt het komende jaar besproken zodat er op de volgende top in Durban concrete plannen liggen.

De winter is hier al weer vroeg ingetreden. Hoezo opwarming van de aarde? Het klimaat verandert over lange termijn. Klimaatsceptici waren ook aanwezig in Mexico en ik heb met een aantal gesproken. Dat het klimaat verandert staat buiten kijf en wordt door vrijwel niemand ontkend. De discussie gaat over de mate waarin, en de invloed van de mens daar op. Maar al heeft de mens tien procent invloed, dan nog is het verstandig daar over na te denken en actie te ondernemen. Afwachten en met de handen over elkaar gaan zitten lost niets op. Landen moeten juist inspelen op de toekomstige ontwikkelingen. Neem bijvoorbeeld het IJsselmeer. Een temperatuurstijging van een graad betekent concreet dat de Afsluitdijk moet worden verhoogd. Dat kost miljarden. Het is dus van groot belang om maatregelen te nemen tegen de klimaatverandering. Het bedrijfsleven moet hierbij nauw worden betrokken.

Waar hebben we het dan over? Neem bijvoorbeeld de KLM die graag op groene kerosine wil overgaan, wat een grote stap is in CO2-reductie. Maar het heeft niet veel zin als de KLM dat als enige gaat doen. Vliegmaatschappijen moeten dat gezamenlijk afspreken. Private initiatieven moeten Europees en mondiaal worden besloten en gedragen. En dit geldt evenzeer voor overheden.

Wat zijn ontwikkelingen in Friesland die de komende jaren aandacht behoeven? De toekomst van de Afsluitdijk is een belangrijk onderwerp. Deze moet in ieder geval worden verhoogd en versterkt. De commissie-Nijpels heeft onderzocht hoe de verbetering van de Afsluitdijk kan worden ingebed in een innovatief plan waarbij aandacht is voor toerisme, het opwekken van zonne-energie en windenergie en watertechnologie zoals een getijdencentrale en het scheiden van zoet en zout water. Het Friese watertechnologisch instituut Wetsus speelt daar een belangrijke rol in. Innovatieve projecten die een voorbeeld kunnen zijn voor de rest van de wereld en waar het mes aan twee kanten snijdt.

U bent nu een aantal maanden bewindspersoon. Hoe bevalt het? Het is een grote overgang en een razend drukke baan. Ik moet nog wel eens wennen aan mijn nieuwe rol, vooral tijdens debatten in de Tweede Kamer. Waar je altijd gewend bent geweest vragen te stellen ben je nu de persoon die de antwoorden moet geven. Dat is even omschakelen. Vrije tijd is er vrijwel niet meer en ik ben weinig thuis, maar ik vervul deze taak met veel plezier en ben vast van plan resultaat te boeken.