Sybo Smeding.
SINT ANNAPAROCHIE – De kracht van het familiebedrijf wordt treffend gesymboliseerd door Smeding Aardappelen Groenten Fruit. Beppe Sjoukje begon middenin de crisisjaren, in 1933, in Wommels een groentewinkeltje, dat uitgroeide tot een toonaangevende groentegroothandel in ons land (met een enorm palet aan producten, deels onder het eigen label Mijnboer), en een van de grootste werkgevers in Friesland. Vorig jaar werd een flinke uitbreiding gerealiseerd: het complex werd met 8.850 m² (6.000 m² en 2.850 m² kantoor) uitgebreid naar ruim 20.000 m². Mocht nieuwbouw nog een keer nodig zijn, dan is dat niet meer mogelijk in Sint Annaparochie.
‘Maar ons bedrijf is helemaal klaar voor de toekomst,’ stelt commercieel directeur Sybo Smeding (52) de regio gerust.
De ontwikkeling van Smeding laat zien hoe een bedrijf hoort te groeien: autonoom, volgens een natuurlijk proces, op basis van een weloverwogen strategie, het aannemen van gemotiveerde vakmensen en tijdig partners zoeken en allianties sluiten. In enkele decennia is er heel wat gebeurd. Wie nu door de geconditioneerde, tot 4ºC gekoelde hallen loopt raakt geïmponeerd door de ver doorgevoerde automatisering en de uitgekiende logistiek. Een wereld van verschil met 1934, toen voor pake Rients geen werk meer was bij de plaatselijke zuivelfabriek en hij met de ventkar langs de deuren ging. Eind jaren vijftig ging zoon Oepie in de zaak. Hij opende een winkel in Oosterend (Easterein) en in 1960 begon hij een grotere winkel in Harlingen. Vanaf dat moment begon hij tevens groenten voor supermarkten in te kopen en werd in feite de basis gelegd voor de huidige onderneming.
Derde generatie
In 1978 ging de derde generatie – de broers Rieny en Sybo – van school. Aan leren hadden ze een broertje dood. Zakendoen, dat was het. Ze wilden een groothandel beginnen. ‘Jullie zijn hartstikke gek,’ zei heit. Er waren immers alleen al in Friesland 16 groentegroothandels. Wie waagde zich nou in dat geweld? Maar de broers Smeding waren niet benauwd en hun ondernemingslust sprak heit Oepie aan. Ze gingen de concurrentie aan, met zijn drieën. Het bedrijf verhuisden ze naar Berlikum, waar ze over een terrein van 300 m² beschikten. In 1982 konden ze op het veilingterrein die oppervlakte verdubbelen. Toen in 1988 de veiling van Berlikum ophield te bestaan namen de Smedings het hele complex over.
Het was tijd om de vleugels uit te slaan, want de maximale rijafstand met verse producten als groenten en fruit was 80 kilometer. Verdere groei zat er niet in. Ze oriënteerden zich internationaal. De Berlijnse Muur viel in 1989 en Sybo zocht zijn heil in die stad en het achterland, tot in Rusland en de Baltische staten toe.
‘Een wildwest markt. Je moest bliksems goed weten wat je deed, maar we boerden in de eerste jaren goed. Toen de roebelcrisis kwam was het echter gedaan,’ aldus Sybo.
Sligro
De aandacht werd weer volledig op Nederland gevestigd. In 1997 kreeg de onderneming een nieuwe impuls toen Smeding aan Aldi in Drachten en Best begon te leveren en de grootste werd binnen het supermarktconcern. Een positie die zekerheid verschafte, maar die ook wrong en niet geheel bevredigde.
Sybo: ‘Ik zei tegen mijn broer dat ik niet mijn hele leven afhankelijk van Aldi wilde zijn. Hij was het met mij eens. We zochten nieuwe distributiekanalen. Groter worden was noodzakelijk om te overleven. Of we gingen bij de verliezers horen, of bij de winnaars. Dat was toen al duidelijk. Wijtze van der Velde, die zijn horecagroothandel net had verkocht aan Sligro, tipte mij over deze horecagroothandel met veel versfilialen en de supermarktketen EMTÉ. Ik bellen. Kreeg ik meteen directeur/eigenaar Abel Slippens aan de lijn. Dat sprak me aan. We kwamen snel tot zaken. Sligro nam in 2001 een aandeel van 49% in ons bedrijf. Deze deal was cruciaal voor de toekomst. Wij kregen een stevig fundament en we konden verder groeien.’
Smeding kreeg slagkracht om te investeren, wat van het grootste belang was. Fluctuaties in afzet zijn bij de flinterdunne marges in groenten en fruit heel gevaarlijk voor te kleine groothandels. Er werd steeds geïnvesteerd in huisvesting, automatisering en mensen. Op de commerciële afdeling zijn er juist in deze tijd zes mensen bijgekomen.
‘Je moet willen, durven en kunnen,’ aldus Sybo over zijn bedrijf dat in totaal – inclusief de groenteketen Hessing en huisvervoerder Peter Appel – werk biedt aan 500 gezinnen.
Groei
Op het moment dat Smeding en Sligro elkaar vonden bedroeg de jaaromzet van de Veghelse beursgenoteerde onderneming € 700 miljoen en die is thans € 2,2 miljard. Smeding groeide mee: van € 30 miljoen in 2001 naar € 155 miljoen anno 2012. Dagelijks worden alle Sligro-vestigingen, meer dan 300 supermarkten en 7.000 horecazaken beleverd en de verhouding tussen Foodservice en Foodretail is fiftyfifty.
‘Zonder Sligro waren we daar nooit aan toe gekomen,’ weet Sybo stellig.
Qua achtergrond passen de Friese en Brabantse families bij elkaar: hardwerkend, no-nonsense, doelgericht, kwaliteit bieden en oog voor de mensen en de omgeving. Één keer in de veertien dagen rijdt Sybo 230 kilometer om in Veghel bij te praten met Slippens.
‘Met ons beleid bemoeit hij zich niet. Daar voelen ze zich niet toe geroepen, want zij profiteren op hun beurt mee van ons succes,’ glimlacht Sybo.
Van de afnemers van Smeding is Spar met 350 buurtsupers er sinds 2011 één en dat heeft een speciale achtergrond omdat wijlen Sape Smeding, een broer van Oepie, onder het Spar-label jarenlang de familiewinkel in Wommels dreef, terwijl Oepie (drie jaar geleden overleden) commissionair bij Spar was. De cirkel is rond, kun je zeggen.
Ja, ze hebben overwogen hun onderneming te verhuizen, elke verbouwing weer. Maar het kwam er niet van. In 1995 kon men voordelig de oude vestiging van HZPC overnemen, in 2008 wachtte men in verband met de crisis de bouwprijzen af en altijd houdt de motivatie en deskundigheid van het personeel Smeding in Sint Annaparochie: ‘Alle intelligentie zit hier.’ Almere was vanuit logistiek oogpunt een logische locatie geweest, want 65% van de omzet vindt plaats beneden de grote rivieren. Bovendien: het woont mooi, daar op de Friese klei.
Hoe blijf je samen in pais en vree op de bok van zo’n toko?
Sybo verklaart de goede samenwerking als volgt: ‘We zijn beide praktisch ingesteld, terwijl onze werkterreinen afgebakend zijn. Rieny kan niet verkopen en ik kan niet inkopen. Verder is er totaal geen onderscheid. Vanaf dag één hebben we hetzelfde salaris en dezelfde auto. En onze vrouwen zitten niet in de zaak.’
Genieten
Sybo voelt dat het van belang is dat hij zo nu en dan wat gas terugneemt en zich terugtrekt in zijn vakantiehuis in Spanje, om er vervolgens vol energie weer tegenaan te gaan.
‘Loslaten is geen probleem. Gelukkig kan ik mijn taak zonder zorgen overdragen aan mijn rechterhand Sietze Jonker, die verantwoordelijk is voor commerciële zaken.’
Genieten van het ondernemen doet hij nog elke dag. En zeker als zijn bedrijf wat kan betekenen voor de medemens. Bijvoorbeeld de tomatenkas die wordt gerund door mensen van het SW-bedrijf Empatec, of de kas in Amsterdam waar daklozen hun handen uit de mouwen steken. Althans, zodra hun verdiende centjes weer op zijn.
Sybo: ‘Geweldig om hun arbeidsplezier mee te maken. Investeren in mensen, dat staat bij ons voorop. We hebben al acht jaar een certificaat; Investors in People. Er zijn maar een dikke honderd bedrijven in ons land die dat predicaat dragen.’
Opvolging
Aan een gezonde toekomst twijfelt Sybo niet: ‘Eten moeten we en groente wint aan populariteit. Mensen willen bewuster en gezonder eten en leven.’
Een opvolger vanuit de familie is er nog niet, maar inbreng en potentie zijn aanwezig. Rieny heeft twee dochters (Susanne en Liesbeth) die beide in het familiebedrijf werken als respectievelijk hoofd marketing/communicatie en secretaresse. Sybo heeft een zoon – Maarten (25) – die bedrijfskunde studeert.
‘Ik heb niet de emotie dat het moet, maar ik zou het mooi vinden als hij op termijn hier zijn toekomst ziet. Hij is wel geïnteresseerd in het bedrijf, maar eerst maar eens afstuderen. Met een opleiding zoals wij, Rieny meao en ik alleen mavo, het bedrijf instappen als directeur, dat wordt niks.’
