LEEUWARDEN - In verband met de troonsbestijging van prins Willem-Alexander organiseerde de Stichting Nassau en Friesland op 24 april een lezing over het imago van de Oranjes. Voorzitter Bearn Bilker, Oranjekenner bij uitstek, hield de lezing in het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden. De lezing ging over hoe het koningshuis zich door de eeuwen heen heeft kunnen handhaven in Nederland.
Hoe staat het met het imago van ons koningshuis? ‘De Oranjes hebben altijd een goed imago gehad, behalve stadhouder Willem V en Koning Willem III. Dat waren echt uitzonderingen, want verder zijn de Oranjes altijd zeer geliefde personen geweest. Stadhouder Willem V was besluiteloos en begreep zijn tijd niet. Koning Willem III leefde er op los en bekommerde zich nergens om. Echter, als er rampen waren was hij op zijn best en wist hij toch weer heel populair bij het volk te worden. Maar dat deed hij niet bewust omdat hij een goed imago wilde hebben. Zijn slechte karaktertrekken en zijn vele minnaressen deden afbreuk aan de naam van het huis Oranje. Na de dood van Willlem III kwam Koningin Emma op de troon. Zij had deksels goed in de gaten dat het zo slecht gesteld was met de populariteit van het koningshuis, dat ze allemaal regels bedacht om het blazoen weer op te poetsen. Zij is daar zeer goed in geslaagd. Die regels van Koningin Emma gelden nu nog en vooral Koningin Beatrix heeft zich er strak aan gehouden. Het imago van de Oranjes is op dit moment uitstekend.’
Wat zijn die regels dan? ‘De belangrijkste regel is: enorm investeren in het contact met de ingezetenen. Bezoeken in het land waren en zijn van grote betekenis. Koningin Emma ging heel vaak het land in en haar opvolgers hebben dat ook gedaan. Ook Willem-Alexander heeft veel contact met de bevolking. Hij is bijvoorbeeld beschermheer van het Oranje Fonds, dat sociale initiatieven steunt zodat elke inwoner kan meedoen in de Nederlandse samenleving. Ten tweede is belangrijk: investeren namens het land in internationale contacten. Koningin Emma is daarmee begonnen en dat is voortgezet, vooral ook door Koningin Beatrix. Wilhelmina deed dat wat minder, Juliana wel, maar Beatrix helemaal en Willem-Alexander ook. Hij is heel graag in het buitenland en houdt zich met allerlei thema’s bezig, vooral ook met economische belangen. Een andere regel is: het bewaren van de nationale identiteit. Dat heeft Koningin Emma voor het eerst duidelijk uitgesproken. Vooral haar dochter Wilhelmina heeft zich daarvoor ingezet. Ik denk dat dat ook bij Willem-Alexander in hele goede handen is. Verder zijn er nog wat kleine regeltjes, zoals je hoforganisatie goed op orde houden. Dat heeft vooral Beatrix heel sterk gedaan. En natuurlijk moet de vorst moeder of vader des vaderlands zijn. We hebben dat ook kunnen zien met rampen, zoals de aanslag op de koninklijke optocht in Apeldoorn in 2009. Dat zijn de Oranjes op hun best en moeten ze er ook zijn voor het volk.’
Er is wel eens kritiek op het koningshuis, bijvoorbeeld dat het veel geld kost. Is er nog genoeg draagvlak voor het vorstenhuis in Nederland? ‘Dat het koningshuis veel geld kost valt heel erg mee, als je het vergelijkt met presidenten. Zij moeten ook beveiligd worden en als ze aftreden komt er weer een nieuwe president, maar ze worden wel tot hun dood ondersteund. De Oranjes hebben een enorm hoog aanzien, maar er hoeft ook maar wat te gebeuren of dat aanzien ligt aan gruzelementen. Kijk maar naar Koning Juan Carlos in Spanje, die in een tijd van economische crisis op olifantenjacht gaat met een minnares. Dat kan echt niet, dan is het afgelopen. Het Spaanse koningshuis zit momenteel in een zware crisis. Willem-Alexander kan niet zomaar iets geks uithalen, want het imago is heel breekbaar.’
Verwacht u dat Willem-Alexander het goed zal doen als koning? ‘Jazeker. Ik verwacht dat hij losser en vlotter zal optreden dan zijn moeder. Hij is open en spontaan en heeft een aantal specialisaties waar hij heel goed in is, zoals watermanagement. Hij staat in de traditie van Koningin Emma en zal zich niet veel bemoeien met de politiek, maar wel de taken uitvoeren die de wet aangeeft. Echtgenote Máxima is natuurlijk een professioneel persoon met een enorme uitstraling. Zij komt ergens binnen en heeft meteen alle aandacht, in positieve zin. Ze vertegenwoordigt ons land op fantastische wijze in allerlei projecten wereldwijd. We mogen ons in de handen wrijven met zo’n geweldig koninklijk stel. Beatrix was een fantastische koningin en liet zich de laatste jaren ook meer van haar persoonlijke en emotionele kant zien en dat maakte haar geliefder bij de bevolking.’
Wat kunt u vertellen over de band van de Nassaus en Oranjes met Fryslân? ‘In de tachtigjarige oorlog kwam in Fryslân een eigen stadhouder, omdat het te ingewikkeld was om heel Nederland onder gezag te krijgen van Den Haag. Omdat het crisis was en vooral het leger aangevoerd moest worden, ook vanuit het Noorden, is hier een eigen stadhouder aangesteld en dat was Willem van Oranje. Na zijn vroegtijdige dood in 1584 werd zijn neef, Willem-Lodewijk van Nassau-Dietz, stadhouder. In 1702 stierf de Hollandse tak van de Oranjes uit en was er alleen nog de Friese tak, wat de hoofdtak werd. De Nassaus woonden in het Stadhouderlijk Hof, dat destijds in gebruik was als paleis. Albertina Agnes van Oranje, de vrouw van stadhouder Willem Frederik, liet het buitenverblijf in Oranjewoud bouwen. Koning Willem-Alexander stamt rechtstreeks af van de Friese Nassaus. Hij is echt onze koning.’
