Ik keek er afgelopen jaar wel even van op toen ik uit de media vernam dat corona saamhorigheid bracht, dat burenhulp niet alleen meer een deugd uit ‘Toen was geluk nog heel gewoon’ was maar dat het echt bestond, dat er wederzijds begrip onder de mensen groeide, dat er een lotsverbondenheid werd gevoeld. Er werd ook minder ingebroken maar dat had in zoverre wat corona van doen dat men veel meer thuis was. Brengt corona toch wat goeds, dacht ik: een harmonieuze samenleving. Maar we zijn wreed uit die droom verstoord. Er zijn tegenwoordig beveiligers nodig om zorgmedewerkers te beschermen. Dieper kun je niet zakken. En dan lijkt de tweede golf nog minder erg dan de vorige, zijn de patiënten minder ziek dan afgelopen voorjaar, zijn er minder ic-bedden bezet en overlijden er minder mensen. Het lontje blijkt nog even kort te zijn.
Nu is het ook moeilijk te begrijpen waarom de zorgcapaciteit nog steeds onvoldoende is, zelfs als er een klein golfje is. Had er tussen de twee golven door niks gedaan kunnen worden? Waarom moest pas in november de testcapaciteit worden opgevoerd? Waarom werden de ooit gesloten 10 ziekenhuizen niet heropend? Kon er in Flevoland geen veldhospitaal worden neergezet? Was het niet zinvol geweest om mensen klaar te stomen voor de lichtere zorgtaken? Niets van dat alles. Nog steeds hebben wij ongeveer 2.500 ic-bedden, we weten niet eens waar precies. Duitsland, waarnaartoe in no-time de eerste coronapatiënten op transport werden gezet, heeft er 48.000 stuks bij nog niet eens vijf keer zoveel inwoners. De 25 veiligheidsregio’s in ons land voeren elk hun eigen beleid, de GGD’s werken niet samen en doen het testen naar eigen goeddunken, een totale lockdown is uitgebleven waardoor de belangrijke nul-referentie niet is gehaald, het bron- en contactonderzoek is daardoor een chaos, en er is niet alleen een tekort aan ziekenhuisbedden, maar ook aan zorgpersoneel, aan ic-capaciteit, aan beademingsapparatuur enzovoorts. Gevolg is dat de reguliere zorg moest worden afgeschaald en dat de eerste mensen daarvan het slachtoffer zijn geworden en ook van het niet kunnen beschikken over beademing. Gezonde zestigers die normaliter worden opgeroepen voor een griepprik moeten maar thuisblijven en de rest krijgt de waarschuwing mee van op=op. En nog kloppen wij onszelf op de borst met de veronderstelling van ‘de beste zorg van de wereld’. Dat moet je veranderen in ‘de beste zorgmedewerkers’.
Ondertussen verzwakt de economie. Acht records zijn er gebroken: de grootste economische krimp ooit, het laagste consumentenvertrouwen ooit, een groter pessimisme dan tijdens de financiële crisis, de sterkste daling van de binnenlandse consumptie, de sterkste daling van het aantal vacatures, het hoogste ziekteverzuim ooit, de grootste afname van gewerkte uren en 42 procent meer werklozen wat stond op het laagste niveau ooit.
Komt dit goed? Kunnen wij ons dit veroorloven? Ik ben al een paar keer geneigd geweest te denken van niet. Maar ik ben 62, liberaal doch ook een tikje conservatief. Ik heb geleerd mijzelf te resetten, om met de tijd mee te gaan. Ik moet de klok wat vaker dan één keer per jaar vooruit te zetten. Vroeger moest de geldpers aan wilde de overheid de schatkist aanvullen. Toen was je zowat een halfjaar verder als Joh. Enschedé de bankbiljetten had gedrukt en ze klaar waren voor transport naar de kluis van De Nederlandsche Bank. Tegenwoordig pomp je met een muisklik miljarden in de economie. En zo redt de wereld zich. Wij leven in een virtuele omgeving. Het geld is gratis, wie het voor je bewaart vraagt zelfs geld. Niks is echt, alles is nep. Heb maar vertrouwen en als niemand dat meer heeft stort de boel vanzelf in elkaar maar is het speelveld weer gelijk. Laat dat een troost zijn. Onze overheidsschuld is drie keer over de kop gegaan en passeert bijna de grens van 500 miljard. Geen nood, we staan wat dat betreft onderaan in Europa. Alles is relatief, niets is wat het lijkt. De onverschilligheid groeit en wordt nog het best geïllustreerd door de vakbondsleden van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers die voor een salaris van tussen de twee en drie ton bij de Koninklijke Lulhannesen Maatschappij werken en de toekomst voor al die grondstewardessen en bagagemedewerkers op het spel zetten door niet mee te bewegen met de huidige tijd. Men beseft niet dat wij met ons allen al jaren de KLM in de lucht houden.
Geen land ter wereld dat zo royaal en ruimhartig met miljardensteun strooit als Nederland. Dat is geen teken van kracht zoals het kabinet ons voorspiegelt, maar juist een teken van zwakte. Die steun, zelfs een club als Ajax die bestuurders vette bonussen uitkeert vanwege de miljoenenwinst kan rekenen op toelages, is bitter noodzakelijk omdat ons land een economisch kaartenhuis heeft gebouwd dat op instorten staat als het bedrijfsleven niet aan het geldinfuus ligt. Wij hebben namelijk de hoogste schuldenberg van Europa. Je moet niet alleen kijken naar de staatsschuld, want die valt dus relatief bekeken nog mee, maar naar de totale schuld van overheid, bedrijven en burgers samen. Die is nergens anders hoger. Onze gemiddelde hypotheekschuld bijvoorbeeld is de hoogste ter wereld. Om het hoofd boven water te houden hebben wij een moderne vorm van slavernij geïntroduceerd door buitenlandse werknemers – vrachtwagenchauffeurs, huizenbouwers, kabelleggers, schoonmakers, aspergestekers, oogsthulpen – te knevelen in een strop van lange dagen en lage lonen, rechteloosheid, geen verblijfsvergunning en huisvesting tegen woekerhuren. Allemaal in de hand van één uitknijpende detacheerder.
Friesland steekt nog redelijk gunstig af bij de geschetste misère. Minder corona, minder intolerantie, minder financiële afhankelijkheid. Niettemin wordt Harlingen bestempeld als de kansarmste gemeente van Nederland. Harlingen nota bene, de enige Friese zeehaven, met het spoor tot aan de veerboot, de invalspoort naar de Wadden waar tall ships de horizon markeren, de stad met zowel een historisch centrum als grote industrie aan de kim, de stad met de fraaiste en modernste traverse van Nederland, de stad waar je geen vijf ton voor een hok van vijftig vierkante meter hoeft neer te tellen, waar je nog voordelig en tegelijk mooi kunt wonen. Zolang Harlingen kansarm is, reken ik mij rijk. Maar laat jongens die van bruggen willen springen met rust want dan is Friesland zichzelf niet meer!
Albert van Keimpema
