Centrale Banken namen eind vorig jaar 25% van alle nieuw verstrekte staatsleningen wereldwijd voor hun rekening. Regeringen over de hele wereld leenden, teneinde de door Coronamaatregelen getroffen sectoren te ondersteunen, samen nog nooit zoveel als het afgelopen jaar. In totaal gaat het om een bedrag van $9300 mrd. Dat is meer dan ze in de voorgaande acht jaar gezamenlijk leenden. In absolute getallen hebben de VS het meeste geld geleend. De Amerikanen nemen een derde van alle nieuwe wereldwijde staatsschuld voor hun rekening.
In Nederland steeg de staatsschuld het afgelopen jaar naar een bedrag van $ 38.647 per hoofd van de bevolking. Feitelijk krijgt ieder kind dat nu in Nederland wordt geboren een hypotheek van gemiddeld ruim 32.000 euro cadeau. Van de typisch Nederlandse calvinistische moraal “eerst sparen alvorens te consumeren” is in ons land weinig meer te merken. Op de Europese ranglijst staat Nederland één plaats onder Italië, dat de vermelding krijgt als Europa’s grootste schuldenaar gemeten naar de grootte van zijn economie.
Centrale Banken zijn de drijvende krachten achter de groeiende schuldenberg. Een onvoorstelbare 52% van al het nieuwe krediet dat overheden in 2020 ophaalden is verstrekt met nieuw, door centrale banken gecreëerd geld. Twintig jaar geleden zou deze beleidsontwikkeling door financiële markten als “ketterij” worden bestempeld. In het huidige tijdsgewricht leidt de versnelling van monetair gefinancierde overheidsschulden evenwel niet tot een stijging van de rentelasten. Zwitserland, Denemarken, Duitsland en zelfs Spanje krijgen zelfs geld, lees rente, toe als zij geld lenen op de kapitaalmarkten.
Welk kabinet gaat zich buigen over deze schuldenberg? Voorlopig nemen de winnende en verliezende partijen elkaar de maat en lijken slechts geïnteresseerd in het Haagse machtspelletje. Ik lees en hoor geen strategische visie over hoe we de echte problemen en knelpunten in Nederland gaan oplossen. De economische schade van Covid-19, stikstof, pfas, huisvesting, zorg en migratie zijn onderwerpen die acuut om structurele oplossingen vragen. Een informateur de gerezen vertrouwenscrisis laten oplossen is een gotspe. Het gebrek aan vertrouwen, zowel onderling als tussen overheid en electoraat, kan slechts met daden worden hersteld. Stop met zoeken naar minderheidskabinetten met een beperkt regeringsakkoord. Het is immers op vele vlakken een crisis en die vragen om een daadkrachtige aanpak. Een nationaal kabinet moet er komen waarbij iedere partij zijn verantwoordelijkheid neemt.
De 4 noordelijke provincies hebben de coalitievorming niet willen afwachten en ontvouwden een plan om naast de reeds geplande bouw van 100.000 woningen de komende jaren nog eens extra 220.000 huizen, waarvan 45.000 in Friesland, te bouwen. Deze noordelijke bijdrage aan de oplossing van het woningtekort heeft voor het nieuwe kabinet wel een prijskaartje van 9,5 mrd euro voor de investeringen in treinverbindingen om de bereikbaarheid van deze provincies te verbeteren. Ik denk niet dat de Friese bevolking over dit proefballonnetje is geconsulteerd. Ik meen dat Friesland beter kan investeren in kwalitatief hoogwaardige recreatie- en verblijfsaccomodaties. De Nederlandse toerist en recreant heeft Friesland het afgelopen jaar immers ontdekt en nu is de uitdaging om die koopkrachtige recreanten structureel aan Friesland te binden.
