Wat hadden wij Friezen gedaan als wij in Groningen hadden gewoond? Hadden wij dan al dat mooie, schone en efficiënt verwerkbare gas in de grond laten zitten? Ik denk van niet. Ik denk dat wij eieren voor ons geld hadden gekozen. Wij hadden maatregelen genomen. Kijk, het is heel eenvoudig om het Groninger gasgebied aardbevingsbestendig te maken. Je kunt het isoleren en ontvolken, en elders in de provincie nieuwe huizen laten bouwen. Een drastische maatregel maar het werkt wel. Wat ook kan is bodemtechnieken toepassen. Vrij kostbaar, maar er is van alles mogelijk. Vraag het TNO maar. Wat ook kan, en persoonlijk zou dat mijn voorkeur hebben, is alle huizen in het gebied aardbevingsbestendig nieuw laten bouwen. Dat kan bij aardbevingen waarbij de wijzer doorslaat naar een 8 op de Schaal van Richter, dus al helemaal bij trillinkjes van tussen de 1 en 3. Stelt niks voor. Financieel is dat trouwens de meest voordelige optie. Geef elke bewoner in het gebied drie tot vier ton en je woont in nieuwe, duurzame, energiezuinige woning die misschien niet eens op aardgas hoeft te worden aangesloten. Dat zou nog eens een grap zijn. Over scheuren in je gevel hoef je niet meer in te zitten. Waar het geld vandaan moet komen is niet moeilijk: dat komt uit de grond. Het gas levert zoveel op. Ons nationale huishoudboekje gaat weer kloppen, we betalen ons niet meer blauw aan de energienota en we zijn niet afhankelijk van andere landen, bijvoorbeeld van Rusland. We beleven nu hoe vervelend dat is. We zijn overgeleverd aan de grillen van een gek. We snijden onszelf in de vingers.
We hadden dat gas gewoon op moeten maken. Nog zeker tientallen jaren hadden we vooruit gekund. Dan hadden we genoeg tijd gehad om gestaag maar heel soepel de energietransitie door te voeren, zonder hoge kosten, en met de vruchten van de opbrengst, en zonder nadelige consequenties voor de burger. Maar we denken niet na en we denken niet door. Onze beleidsbepalers vallen van de ene hype in de andere. Ministers schuiven in talkshows aan tafel, laten zich tutoyeren en gaan mee in mainstream-meningen. Ze hebben nergens benul van.
Dus ik denk dat Friezen zich niet hadden laten verleiden tot jammeren. Al dat geklaag, wat schiet je er mee op? Je bent in de positie om zaken te doen. Doe dat dan! Een woning repareren is een doekje voor het bloeden. Burgemeesters in het Groninger land zeiden het al: je kunt een woning wel herstellen, maar het blijven simpele woninkjes van een ton. Had het gelijk goed gedaan. Zeker in Groningen. Daar zijn veel woningen ondeugdelijk gebouwd en daardoor extra gevoelig voor een bibberende bodem. Komt bij dat zo’n grootscheepse nieuwbouwoperatie een flinke impuls voor de regionale economie had betekend. Groningen was weer op de kaart gekomen, zowel boven- als ondergronds. Ons land had zich lange tijd kunnen bedruipen van de aardgaswinning. Nu moeten de burgers maar zien hoe ze de eindjes aan elkaar knopen in een tijd van inflatie, stijgende energielasten, hoge brandstofprijzen en dure boodschappen.
We lijden aan een vorm van decadentie die mij niet bevalt. Als je nou een verwende gast bent als romancier/filosoof Oscar Wilde, dan is dat komisch en interessant. Maar wij trekken onze neus op voor energie, voor landbouw, voor voedselwinning. Daar moeten we het juist van hebben. Daardoor verdienen we ons brood en voeden we onze monden.
Het lijkt wel alsof het ons niks kan schelen of we wel of niet verdienen, of iets geld kost. Dat krijg je als je maar gratis geld in de staatskassen blijft pompen.
Ambtenaren geven graag geld uit. Ze houden er rekening mee dat hun eigen rekensommen niet kloppen. Zo loopt de kostenoverschrijding van de nieuwe Afsluitdijk op tot 400 miljoen euro. Op een begroting van 550 miljoen!
Waar we ook te luchtig over doen is woningbouw. Er is een nijpend woningtekort in ons land. Door demografische ontwikkelingen zal het probleem deels zichzelf oplossen, maar we zullen toch woningen moeten kunnen bouwen. Friese nationalisten willen geen Lelylijn omdat het gevolg wel eens zou kunnen zijn dat er woningen komen. Oh, wat erg. GroenLinks wil niet dat de Lelylijn ‘ten koste van alles’ gaat. En dan hebben we het over een spoor. Ja, er zijn hier ook mensen met een smalle horizon.
Het open landschap mag absoluut niet worden aangetast maar er blijven genoeg locaties waar een mooie wijk niet misstaat. Ondernemer Sjoerd-Jan van Klaarbergen wil 35 hangarwoningen op de airstrip Drachten neerzetten. Prachtig plan en gunstig voor de overlevingskansen van deze vliegbaan. En de gemeente maar tegenstribbelen. In Heerenveen heeft men bij Skoatterwâld liever een hotel dan 80 tot 150 appartementen in de sociale huurklasse, waar een grote behoefte aan is. In Langweer ken ik iemand die op een bouwkavel een woning wil bouwen maar de gemeente ligt al een jaar dwars omdat het geen boerderijachtige woning mag worden. Daarvan stonden er vroeger in het dorp vele. Helaas gaat de mening van een ambtenaar boven die van een hardwerkende aannemer die weet wat bouwen is.
Inmiddels zijn we het infuus wel gewend. Eerst corona, daarna de klimaatcrisis, vervolgens stikstof waar het leven niet zonder kan, dan de energiecrisis en nu de internationale veiligheid die onder druk staat. De overheid blijft geld uitgeven. Een gasbel zouden we goed kunnen gebruiken.
