Het mooiste nieuws uit de Friese gemeentepolitiek kwam uit Burgum (Tytsjerksteradiel). Daar schrapte men op voorspraak van een CDA-raadslid het woord vlootschouw uit de stukken. Leek te veel op het idioom uit de VOC-tijd. Moeten we ons nu ook al schamen voor de eerste multinational van de wereld? Een andere CDA’er, oud-premier Jan Peter Balkenende, niet de minste, sprak eens met gebalde vuist dat wij Nederlanders wat meer van de ‘VOC-mentaliteit’ moesten hebben. Dat waren nog eens tijden en CDA’ers zijn net als VVD’ers zichzelf niet meer. Gemeentepolitiek met een hele kleine g.
Maar nu even vlootschouw. Dit woord komen we jaarlijks tegen bij de opening van de Sneekweek. Dan wordt door de stadsgrachten een botenparade gehouden, een synoniem voor vlootschouw. Je schouwt (bekijkt) de vloot die zich presenteert. In Tytsjerksteradiel schijnt men niet zo taalvaardig te zijn. Ten eerste wordt het woord in de begroting in een verkeerde context gebruikt bij een opsommingslijst van materieel, en ten tweede wordt het woord verkeerd geïnterpreteerd. Alle reden om het eeuwfeest van de 101-jarige watersportvereniging Bergumermeer alsnog te vieren en luister bij te zetten met een vlootschouw. Weet iedereen wat daarmee wordt bedoeld.
Vorige aflevering was ik geëindigd met het tripje van de raad, college, griffie en ambtenaren van De Fryske Marren naar Terschelling voor een tweedaagse heisessie om de coalitie te funderen en alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Hartstikke leuk en goed voor de sfeer en de verhoudingen. Maar men vindt dat je er ook iets mag afspreken en bepalen. Wie zich daar nadien niet aan gehouden voelt, kreeg in een raadsvergadering een sneer: ‘Had je er maar bij moeten zijn’. Dit raakt kant noch wal, en zeker op een eiland dat niet van jou is, waar je niet woont en waar je ook niet de baas over bent. Terschelling is geen achterkamer maar werd wel als zodanig gebruikt. Dit is casa nostra-politiek (geheimzinnig, niet maffioos – voor het goede begrip).
Wat er onder meer werd afgesproken was het aanstellen van een communicatieadviseur voor de raad. Dat is afgekeken van Heerenveen. Zo werkt dat lokaal: wat de een heeft moet de ander ook hebben. Kosten: € 60 tot 80.000 per jaar afhankelijk van de tijdsbesteding. Overheden dijen maar uit omdat in de managementcultuur iedereen een ander het werk wil laten verrichten en ook elke nieuwkomer doet dat op zijn beurt. Met als gevolg een mensenmassa die drukker is met zichzelf en een ander dan met de zaak waar men voor dient te staan.
Nu is er al een leger communicatieadviseurs in de gemeente maar kennelijk is dat nog te weinig. De functie van communicatieadviseur behoort net als bijvoorbeeld de manager en de consultant tot de beruchte bullshitjobs. Je weet niet wat hun taak is, je weet niet wat ze uitspoken, je weet niet waar ze zijn. Het enige wat je zeker weet is dat ze niet communiceren. Hoe meer communicatieadviseurs, hoe minder openbaarheid. Ze hebben namelijk de opdracht om vervelend nieuws geheim te laten, de burgemeester uit de wind te houden, lastige zaken te traineren, contact tussen burgerij, ondernemers en overheid te vermijden. Dat is geen communiceren maar toedekken. Alleen welgevallige, obligate mededelingen worden gedaan.
Wat Terschelling verder heeft opgeleverd was de blijdschap over het Petear-nieuwe stijl, de inspraakvergadering voorafgaand aan de raadsvergadering. Insprekers staan met betrokken raadsleden in een kringetje in de raadszaal afzonderlijk van aanwezigen en toehoorders. Men, de insprekers, ervaart dat, heel begrijpelijk, als een onprettig onderonsje. Weinig transparant.
Saillant detail: er werd over de communicatieadviseur gesproken tijdens een vergadering die in het teken stond van een nakend miljoenentekort en onvermijdelijke bezuinigingen, op termijn dan want vooruitschuiven van problemen is inherent aan gemeentepolitiek.
Plots werd de goede sfeer van Terschelling verpest door Marc van Niekerk (VVD). Hij maakte het raadsbesluit over de begroting en de instemming met een financieel tekort van € 5 miljoen in 2026, het zogeheten ‘ravijnjaar’ waarin gemeenten het voortaan zonder royale rijkssteun moeten doen, aanhangig bij de Rijksrecherche. De gemeente zou volgens het raadslid bewust een strafbaar feit plegen, maar volgens de Rijksrecherche is dat niet zo. Je mag gewoon spenderen wat je wil. Voor burgemeester Fred Veenstra was het nieuws nog dezelfde dag reden voor een spoedberaad van de fractievoorzitters op nota bene de avond van zijn verjaardag op 8 november. In een reactie gaf Van Niekerk de raad ongenadig onderuit de zak. Diverse leden voelden zich aangesproken en waren hevig ontzet en geëmotioneerd.
Gemeentepolitiek kan tot veel beroering leiden.
